واقعه
واقعه
(در لغت به‌معنی حادثه، پیش‌آمد) در اصطلاح عرفانی، حالت یا چیزی که سالک در اثنای ذکر یا استغراق در حق بیند؛ چنان‌که محسوسات از او غایب شود و آن حالت مابین خواب و بیداری است؛ در حالت حضور به آن مکاشفه نیز گویند، خواه صادق باشد یا کاذب؛ نیز آنچه از عالم غیب بر دل فرود آید، خواه لطف باشد، خواه قهر. فرق میان خواب و واقعه این است که در خواب حواس کاملاً از کار می‌افتند و خیال، چیزهایی در خواب می‌بیند، اما در واقعه روح در مقام خالی‌شدن از صفات بشری از پردۀ خیال بیرون می‌آید و به کمک انوار الهی اموری را می‌بیند. واقعات بر دو نوع است: ۱. واقعاتی که به‌علت کثرت ریاضت نفس و پاک‌شدن دل و پرورش روح، بر فلاسفه و رهبانان ظاهر می‌شود و این نوع واقعه از نظر برخی عرفا باعث قرب به حق نیست، بلکه موجب غلوّ و مبالغۀ آنان در کفر و ضلالت می‌شود؛ ۲. واقعات موحدان و سالکان است که گاه به وسیلۀ خیال و گاه بی‌واسطۀ آن انجام می‌گیرد، و آن نوعی الهام است و موجب کرامات و زیادت ایمان سالکان می‌شود. شرط ضروری واقعه آن است که سالک باید هرچه که می‌بیند، جز با پیر خود، با دیگران در میان ننهد. و شرط درستی واقعات در دو چیز است: یکی غرق‌شدن سالک در ذکر و رهاشدن او از محسوسات جهان، و دوم اخلاص کامل او و تجرّد وی از ملاحظۀ غیر. این واژه در مثنوی معنوی به‌معنی خواب و رؤیا نیز آمده است.