وزارتخانه
وِزارتخانه
از نهادهای حکومتی جدید ایران. تأسیس وزارتخانه در ایران همانند بسیاری از پدیده‌های جدید، اقتباسی از نظام اداری اروپایی بود. تا پیش از آن صدراعظم، امور مربوط به کشور را شخصاً اداره می‌کرد، اما در نیمۀ اول سلطنت ناصر‌الدین شاه قاجار، پس از ناکامی میرزا آقا‌خان نوری در ادارۀ کشور، شاه او را در محرم ۱۲۷۵ق عزل کرد و به جای انتخاب صدر اعظم جدید، «شورای دولت» را تشکیل داد. این شورا مرکب از شش وزیر بود که اندکی بعد به هشت وزیر ارتقا یافت. هر وزیر در حوزۀ وظایف خود، اختیار تام داشت و در امور مهم کشور، حکم اکثریت آرای وزرا به نظر شاه می‌رسید و پس از تأیید و امضای او، صورت انجام می‌یافت. گر چه عمر شورا، بیش از سه سال به طول نینجامید، آن را باید نخستین هیئت دولت و وزارتخانۀ مستقل در کشور به‌شمار آورد. پس از آن «دار الشورای کبری» شبیه به هیئت دولت تشکیل شد. از آن پس هر وزیر در رأس هر وزارتخانه بود و همه آن‌ها زیر نظر «صدر اعظم» فعالیت می‌کردند. پس از مشروطه، هشت وزارتخانه (عدلیه، مالیه، خارجه، داخله، علوم، تجارت، لشکر، معادن و طرق و شوارع) تشکیل شد که هیئت وزرا زیر نظر «رئیس الوزراء» قرار داشتند. از ۱۳۲۰ش، به بعد رفته‌رفته بر تعداد وزارتخانه‌ها افزوده شد و تا نیمه دوم ۱۳۵۷ش، تعداد هفده وزارتخانه وجود داشت که هیئت وزرا را «نخست وزیر» اداره می‌کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی برخی از وزارتخانه‌ها تغییر نام دادند و وزارتخانه‌های جدیدی تشکیل شدند. در سال‌های بعد از آن برخی وزارتخانه‌ها تقسیم شدند و برخی در یکدیگر ادغام گردیدند. هم اکنون تعداد بیست وزارتخانه در کشور وجود دارد که پس از مقام نخست‌وزیری در ۱۳۶۸ش، زیر نظر «رئیس‌جمهور» فعالیت می‌کنند.