ولترا، ویتو (۱۸۶۰ـ۱۹۴۰)

وُلْتِرا، ویتو (۱۸۶۰ـ۱۹۴۰)(Volterra, Vito)

وُلْتِرا، ويتو

ریاضی‌دان ایتالیایی. کار عمده‌اش در زمینۀ نظریۀ توابع و معادلات دیفرانسیل بود. روش اصلی کار او، که در نوجوانی به ذهنش خطور کرد، تقسیم زمانِ پدیدۀ مورد بحث در مسئله به فاصله‌های زمانی کوچک، و ثابت فرض‌کردن یکی از متغیرها در هریک از آن فاصله‌های زمانی بود. در آنکونا زاده شد و در فلورانس و پیزا درس خواند. از ۱۸۸۳ تا ۱۸۹۲ در پیزا، از ۱۸۹۲ تا ۱۹۰۰ در تورینو، و از ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۱ در رم استاد دانشگاه بود. در جنگ جهانی اول، ادارۀ اختراعات جنگی ایتالیا را تأسیس کرد و در آن‌جا به طراحی جنگ‌افزار پرداخت. او پیشنهاد کرد که در کشتی‌های هوایی به‌جای هیدروژن از هلیوم استفاده کنند. پس از جنگ، هر روز بیشتر با سیاست درگیر شد، به سخنرانی در سنا پرداخت، و موضع خود را علیه رژیم فاشیستی بیان کرد. سرانجام، به‌سبب عقایدش از مشاغل دانشگاهی برکنار و از شرکت در کنفرانس‌های علمی در ایتالیا منع شد. در ۱۳سالگی، پس از خواندن رمانی از ژول ورن، با عنوان از زمین تا ماه، به مسائل پرتابه‌ها علاقه‌مند شد و راه‌حل قابل قبولی برای تعیین مسیر فضاپیمایی که از توپ شلیک می‌شود پیدا کرد. راه‌حل او مبتنی‌بر تقسیم زمان به فاصله‌های زمانی کوچکی بود که بتوان نیرو را درخلال هریک از آن‌ها ثابت فرض کرد. او این مسیر را به‌صورت رشته کمان‌های کوچک سهموی شکلی درنظر گرفت. این عمل اساسِ استدلالی بود که وُلترا ۴۰ سال بعد آن را در رشته سخنرانی‌هایی در دانشگاه سوربون فرانسه شرح و بسط داد. وُلترا به‌ویژه در بنیان‌گذاری نظریۀ تابعک‌ها، حل معادلات انتگرالی با حدود متغیر، و انتگرال‌گیری از معادلات دیفرانسیل جزئی هذلولوی سهم دارد. در ۱۸۹۰، مقاله‌های او دربارۀ معادلات دیفرانسیل جزئی مشتمل بر راه‌حلِ معادلاتی برای امواج استوانه‌ای بود. همچنین، اطلاعات ریاضی‌اش را در مباحث زیست شناختی به‌کار گرفت و مدلی برای تغییر جمعیتی از جانداران ساخت که در آن صید و صیاد پیوسته بر تعداد هم اثر می‌گذارند. آثار عمدۀ وُلترا عبارت‌اند از نظریۀ توابع جایگشتی (۱۹۱۵)، و نظریۀ تابعک‌ها و نظریۀ معادلات انتگرالی و معادلات انتگرالی دیفرانسیل (۱۹۳۰).

 

---