ولی
وَلی
(در لغت به‌معنی سرپرست و دوست) اصطلاحی است عرفانی با یک کاربرد مشهور و سه کاربرد غیرمشهور. کاربرد مشهور این کلمه، به‌صورت وصفی، دربارۀ سالکانی به‌کار می‌رود که از افقِ عالم مادّه گذر کرده و لذا به مقام تصرّف در آن رسیده باشند. استعمالِ شایعِ کلمۀ ولی و اولیا ناظر به‌همین معنی است. نیز این کلمه به‌معنیِ کسی که طاعات او متوالی است و هیچ معصیتی در میانۀ این طاعات واقع نمی‌شود؛ یا کسی که خداوند او را برای خود خالص گردانیده و خود سرپرستی او را به‌عهده گرفته است؛ یا کسی که خداوند او را از نظر رتبت در کنار خود نهاده و حجاب‌ها را از قلب او برطرف گردانیده به‌کار می‌رود. مرتبۀ هر ولی با ولی دیگر متفاوت است. از جهت اطلاق واژۀ ولی میان صوفیان شیعی و سنی‌مذهب اختلاف وجود دارد، اگرچه همۀ آن‌ها علی بن ابی‌طالب (ع) را سرسلسلۀ همۀ عارفان و مکتب‌های عرفانی می‌دانند. از نظر عارفان شیعه، کامل‌ترین مرتبه‌ای که نصیب ولی‌ای از اولیاء شده است، مرتبۀ ولی مطلق، پیامبر اکرم (ص) و وارثان دوازده‌گانۀ بالاستحقاق اوست. نیز پس از اینان، کامل‌ترین اولیاء، اولیای امت محمدی (ص) و از آن پس، اولیای دیگر امم هستند.