ویتنام
ویِتْنام (Vietnam)
موقعیت. جمهوری سوسیالیستی ویتنام[۱] در آسیای جنوب شرقی و در ساحل خاوری شبه‌جزیرۀ هندوچین[۲] جا دارد. از شمال به چین، از شرق و جنوب به خلیج تونکن[۳] و دریای چین جنوبی، و از غرب به خلیج تایلند[۴]، کامبوج و لائوس محدود می‌شود. مساحت این کشور ۳۳۱,۶۹۰ کیلومتر مربع و شهر هانوی[۵] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. نواحی شمالی ویتنام را کوهستان‌های مرتفع نامنظمی فراگرفته که در دنبالۀ جنوبی فلات یون‌نان[۶] قرار دارند و بلندترین نقطۀ این کشور، فَن‌سی‌پَن[۷]، با ارتفاع ۳,۱۴۱ متر نزدیک مرزهای شمالی آن واقع است. رودخانۀ سرخ[۸] یا هونگ[۹] ارتفاعات مزبور را از جنوب مسدود کرده و دلتای پهناور آن جلگۀ ساحلی تونکن را تشکیل داده است. شهرهای بزرگی چون هانوی، هایفونگ[۱۰]، و نام‌دین[۱۱] نیز در این قسمت قرار دارند. رشته‌کوه‌های ترونگ سون[۱۲]، یا ارتفاعات آنام[۱۳]، که از جنوب دلتای مزبور روبه جنوب کشیده شده، این کشور را از لائوس جدا کرده و استخوان‌بندی کشور را تشکیل داده است. ارتفاعات مذکور در شهر هوشی‌مین[۱۴] (سایگون[۱۵] سابق) به دلتای عظیم رود مکونگ[۱۶] منتهی می‌شود. دلتای مزبور پهن‌دشت[۱۷] حاصل‌خیزی است که تا انتهای جنوبی دماغۀ مویی‌بای بونگ[۱۸] (شبه‌جزیرۀ کامائو[۱۹]) گسترده شده و شالیزارهای وسیع و شهرهای بزرگی چون کان‌تو[۲۰] و کوآن لونگ[۲۱] در آن جا دارند. رود سرخ (هونگ) در شمال و رود مکونگ در جنوب مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رودهای قابل کشتی‌رانی ویتنام به‌شمار می‌آیند؛ دیگر رودهای مهم این کشور عبارت‌اند از رودهای هوئونگ[۲۲]، کالونگ‌ئو[۲۳]، و دونگنای[۲۴]. کشور ویتنام به ۶۰ استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از هانوی، نام‌دین، دانانگ[۲۵]، کویی نیون[۲۶]، بوئون مِه توت[۲۷]، نیاترانگ[۲۸]، هوشی‌مین، بی‌ین هوآ[۲۹]، کان‌تو، و هایفونگ. اقلیم ویتنام مونسونی مدارگانی[۳۰] همراه با دگرگونی‌‌های محلی است. تابستان سراسری آن بسیار گرم و شرجی و زمستان‌های نواحی شمالی نسبتاً سرد، و نواحی جنوبی آن گرم و مطبوع است. اردیبهشت تا مهر فصل بارندگی‌های شدید در این کشور است و میانگین دمای شهر هانوی در دی‌ماه ۱۷ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۹ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۸۳۰ میلی‌متر است. حدود دوپنجم از اراضی کشور مذکور از جنگل‌های مدارگانی[۳۱] سخت‌چوب پوشیده شده است که عمدتاً مصرف صادراتی دارند. قطع درختان و پاک‌سازی نواحی جنگلی به فرسایش[۳۲]زمین و جاری‌شدن سیل‌های مهیب انجامیده و جنگ ویتنام و امریکا نیز به آن آسیب بسیار رسانده است. حیات وحش ویتنام متنوع و غنی است و ببر، پلنگ، فیل، گربۀ وحشی، خرس، میمون، و آهو در آن فراوان است؛ اما جنگ ویتنام و شکارهای بی‌رویه و غیرقانونی به پراکندگی و نابودی بسیاری از انواع آن انجامیده است.
اقتصاد. ویتنام یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. در سال‌های اخیر تلاش بسیاری برای بهبود و پیشبرد اقتصاد آن به عمل آمده، ولی کشور مذکور همچنان به کمک‌های خارجی نیازمند است. کشاورزی نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشور دارد و حدود ۷۰ درصد از نیروی کار ویتنام در این بخش مشغول‌اند. کشتزارهای ویتنام عمدتاً در دلتای رود سرخ و مکونگ متمرکزند و برنج عمده‌ترین محصول آن است؛ سیب‌زمینی هندی، چای، قهوه، کائوچو، نیشکر، ذرت، موز، نارگیل، و میوه‌های گرمسیری از دیگر محصولات کشاورزی این سرزمین به‌شمار می‌آیند. صنایع ویتنام در جنگ با امریکا به‌شدت آسیب دیده و بیشتر به صنایع سبک منحصر شده است؛ تولید مواد شیمیایی، منسوجات، سیمان، کاغذ، شکر، فولاد، کود فسفاته، و دوچرخه بخشی از فعالیت‌های صنعتی آن را تشکیل می‌دهند. خودروهای زرهی و جنگ‌افزارهای از کار افتادۀ دوران جنگ ویتنام، این کشور را جزو بزرگ‌ترین صادرکنندگان آهن قراضه در جهان قرار داده است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت ویتنام جمهوری سوسیالیستی با یک نهاد قانون‌گذاری است. مجلس ملی ویتنام از ۴۵۰ نمایندۀ منتخب تشکیل می‌شود و دورۀ نمایندگی آنان پنج سال است. حزب کمونیست تنها حزب قانونی این کشور است. رئیس‌جمهور با اکثریت آرای نمایندگان مجلس ملی انتخاب می‌شود و دورۀ آن پنج سال است.
مردم و تاریخ. جمعیت ویتنام ۸۷,۳۷۵,۰۰۰ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن ۲۶۳.۴ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۲ درصد است و ویتنامی‌ها ۸۷.۵درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۵۵.۵ درصد از مردم این کشور بودایی‌اند و ۲۴ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی کشور مذکور ویتنامی است. نخستین ویتنامی‌ها حدود ۲۰۰پ‌م و در دلتای رود سرخ سکونت گزیدند و حدود هزار سال در تابعیت دولت چین قرار داشتند. مردم این سرزمین در۹۰۰م به سلطۀ چینی‌ها پایان دادند و به استقلال رسیدند. در قرن‌های ۱۱ و ۱۲م دربرابر یورش مغولان ایستادگی کردند و از قرن ۱۵ تا ۱۸ بار دیگر بر چینی‌ها غالب شدند و خِمِرها[۳۳] را، که به سرزمینشان تجاوز کرده بودند، به عقب راندند. فرانسوی‌ها در قرن ۱۷ به‌صورت هیئت‌های مذهبی به ویتنام وارد شدند و در ۱۸۳۳ سراسر آن کشور را به مستعمرۀ خود مبدل کردند و به ترویج زبان فرانسوی و الفبای لاتین پرداختند. حزب کمونیست ویتنام در دهۀ ۱۹۲۰ به رهبری هوشی مین در صحنۀ سیاسی کشور ظاهر شد و در جنگ جهانی دوم علیه اشغالگران ژاپنی به مبارزه پرداخت. هوشی‌مین در ۱۹۴۱ استقلال این کشور را اعلام کرد و با ادامۀ مبارزات خود، مانع بازگشت استعمارگران فرانسوی به ویتنام شد. در ۱۹۴۶، بین فرانسه و ویتنام جنگ درگرفت و به‌سبب حمایت چین کمونیست و اتحاد جماهیر شوروی از ویتنامی‌ها، فرانسه در ۱۹۵۰ از امریکا درخواست کمک کرد و کمونیست‌ها نیز دولت دست‌نشاندۀ فرانسه را در ویتنام جنوبی تحت فشار قرار دادند. نیروهای فرانسوی که در مقابل ویتنامی‌های کمونیست به‌شدت درمانده شده بودند درپی نبرد معروف دین‌بین‌فو[۳۴] در ۱۹۵۴ به دوران استعمار خود در ویتنام پایان دادند. درپی خروج فرانسه از ویتنام، ارتش امریکا به مبارزه با ویتنامی‌های کمونیست پرداخت و جنگ خونینی را در ویتنام آغاز کرد که حدود پانزده سال به درازا کشید. امریکایی‌ها بدون آن‌که از عملیات نظامی خود در ویتنام نتیجه‌ای بگیرند، در اواسط دهۀ ۱۹۷۱ به مصالحه با ویتنام شمالی تن دادند و موجودیت ویتنام کمونیست را به‌رسمیت شناختند و درپی آن ویتنام جنوبی غیرکمونیست و ویتنام شمالی درهم ادغام شدند و جمهوری سوسیالیستی ویتنام با پایتختی شهر هانوی را تأسیس کردند و نام شهر سایگون پایتخت ویتنام جنوبی را به هوشی‌مین تغییر دادند.
- ↑ Socialist Republic of Vietnam
- ↑ Peninsula of Indochina
- ↑ Gulf of Tonkin
- ↑ Gulf of Thailand
- ↑ Hanoi
- ↑ Yunnan Plateau
- ↑ Fan-si-Pan
- ↑ Red
- ↑ Hong
- ↑ Haiphong
- ↑ Nam Dinh
- ↑ Trung son
- ↑ Annam Highlands
- ↑ Ho Chi Minh
- ↑ Saigon
- ↑ Mekong
- ↑ flatland
- ↑ Mui Bai Bung
- ↑ Ca Mau
- ↑ Can Tho
- ↑ Quan Long
- ↑ Huong
- ↑ Kalong o
- ↑ Dongnai
- ↑ Da Nang
- ↑ Qui Nhon
- ↑ Buon Me Thuot
- ↑ Nha Trang
- ↑ Bien Hoa
- ↑ tropical monsoon
- ↑ tropical
- ↑ erosion
- ↑ khemeres
- ↑ Dien Bien Phu