گنبد سبز (قم): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
'''مقبرۀ خواجه اصیل‌الدین''' | '''مقبرۀ خواجه اصیل‌الدین''' | ||
این مقبره، جنوبی‌ترین گنبد باغ محسوب می‌شود. بنایش از خارج، دوازده‌ضلعی منتظم و از داخل، هشت‌ضلعی منتظمی با طاق‌نماهای تزئینی در هر ضلع است؛ به این شکل که هر ضلع داخلی به همراه دو جرز طرفین در خارج به دو ضلع تغییر شکل می‌یابد. کف بنا 1.5 متر از سطح زمین‌های مجاور پایین‌تر است. پی بنا به صورت چندوجهی و آجری است. بر فراز نخستین رگۀ راسته‌چینی بنا، طاق‌نماهایی با قابی مستطیلی در هر ضلع تعبیه شده که تا پایان قسمت دوازده‌ضلعی بنا امتداد دارد. در قسمت بالایی هر طاق‌نما با آجرچینی تزئینی، طاق‌نماها از قاب مستطیلی خارج شدهو نمایی جناغی می‌یابند؛ با این تفاوت که در دو طاق‌نمای شمالی و غربی و به قرینآ این دو، جنوبی و شرقی، پنجره‌های مستطیل‌شکلی با طاقی جناغی، قسمت فرازین این طاق‌نماها را زینت می‌بخشد. نمای خارجی این مقبره تنها تا سطح قرنیس مانده و دو پوستۀ گنبد آن فروریخته که در دورۀ اخیر مرمت شده است. ورودی این بنا در جناح غربی واقع شده که با سه پله به داخل راه می‌دهد. گرداگرد طاق‌نماهای داخلی بنا کتیبه‌ای سراسری فراگرفته است. بر فراز مقبره گنبد هرمی شانزده‌ترکی کار گذاشته شده است. عناصر تزئینی بنا شامل تزئینات گوناگون گچ‌بری، طاق‌نماها و طاق‌بندی‌ها، کتیبه‌ها و نقاشی روی گچ است. نقوش تزئینی گنبد بیشت‌تر شامل اسلیمی‌ها، گل و بوته‌ها و کتیبه‌هایی شامل آیات قرآن و اسامی مقدس الله و علی است. در پیشانی طاق‌نماها هم در سراسر بنا در هر لچکی ترنجی است که بر همۀ آن‌ها صلوات کبیر نوشته شده است. همۀ کتیبه‌ها به سبک‌های مختلف خطوط کوفی و ثلث نوشته شده‌اند. براساس کتیبۀ تاریخی بنا که با خط برجستۀ زیبای کوفی بر در زمینۀ نقوش اسلیمی نوشته شده، دو تن در بقعه مدفونند: خواجه اصیل‌الدین فرزند علی صفی و دیگری فرزندوی فرزند وی، خواجه علی اصیل (یا همان جمال‌الدین علی). فرد نخست فرزند نیای بزرگ خاندان صفی و عموی بانی گنبد است. وی نائب خالصه‌جات خواجه | این مقبره، جنوبی‌ترین گنبد باغ محسوب می‌شود. بنایش از خارج، دوازده‌ضلعی منتظم و از داخل، هشت‌ضلعی منتظمی با طاق‌نماهای تزئینی در هر ضلع است؛ به این شکل که هر ضلع داخلی به همراه دو جرز طرفین در خارج به دو ضلع تغییر شکل می‌یابد. کف بنا 1.5 متر از سطح زمین‌های مجاور پایین‌تر است. پی بنا به صورت چندوجهی و آجری است. بر فراز نخستین رگۀ راسته‌چینی بنا، طاق‌نماهایی با قابی مستطیلی در هر ضلع تعبیه شده که تا پایان قسمت دوازده‌ضلعی بنا امتداد دارد. در قسمت بالایی هر طاق‌نما با آجرچینی تزئینی، طاق‌نماها از قاب مستطیلی خارج شدهو نمایی جناغی می‌یابند؛ با این تفاوت که در دو طاق‌نمای شمالی و غربی و به قرینآ این دو، جنوبی و شرقی، پنجره‌های مستطیل‌شکلی با طاقی جناغی، قسمت فرازین این طاق‌نماها را زینت می‌بخشد. نمای خارجی این مقبره تنها تا سطح قرنیس مانده و دو پوستۀ گنبد آن فروریخته که در دورۀ اخیر مرمت شده است. ورودی این بنا در جناح غربی واقع شده که با سه پله به داخل راه می‌دهد. گرداگرد طاق‌نماهای داخلی بنا کتیبه‌ای سراسری فراگرفته است. بر فراز مقبره گنبد هرمی شانزده‌ترکی کار گذاشته شده است. عناصر تزئینی بنا شامل تزئینات گوناگون گچ‌بری، طاق‌نماها و طاق‌بندی‌ها، کتیبه‌ها و نقاشی روی گچ است. نقوش تزئینی گنبد بیشت‌تر شامل اسلیمی‌ها، گل و بوته‌ها و کتیبه‌هایی شامل آیات قرآن و اسامی مقدس الله و علی است. در پیشانی طاق‌نماها هم در سراسر بنا در هر لچکی ترنجی است که بر همۀ آن‌ها صلوات کبیر نوشته شده است. همۀ کتیبه‌ها به سبک‌های مختلف خطوط کوفی و ثلث نوشته شده‌اند. براساس کتیبۀ تاریخی بنا که با خط برجستۀ زیبای کوفی بر در زمینۀ نقوش اسلیمی نوشته شده، دو تن در بقعه مدفونند: خواجه اصیل‌الدین فرزند علی صفی و دیگری فرزندوی فرزند وی، خواجه علی اصیل (یا همان جمال‌الدین علی). فرد نخست فرزند نیای بزرگ خاندان صفی و عموی بانی گنبد است. وی نائب خالصه‌جات خواجه علاءالدین محمد هندو در قم بوده و فرد دوم نیز نخستین کسی از این خاندان است که بر قم و توابعش حکومت می‌کرده. بر یکی از کتیبه‌های بنا نام معمار بنا به صورت مخدوش (عمل علی بن محمد ابن علو خلو... البنا...) و تاریخ ساختش (رجب 761ق) و بر کتیبۀ دیگری نام آرایشگر بنا (علی بن محمد بن شجاع بنا) درج شده است. این شخص گچ‌بری‌های چند اثر تاریخی دیگر قم را نیز انجام داده است. | ||
مقبرۀ خواجه علی صفی | |||
---- | ---- | ||