گنبد سبز (قم): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
[[پرونده:2042164054- 2.jpg|جایگزین=نمای ورودی یکی از مقبرهها|بندانگشتی|نمای ورودی یکی از مقبرهها]] | [[پرونده:2042164054- 2.jpg|جایگزین=نمای ورودی یکی از مقبرهها|بندانگشتی|نمای ورودی یکی از مقبرهها]] | ||
[[پرونده:2042164054- 3.jpg|جایگزین=کتیبههای یکی از مقبرهها|بندانگشتی|کتیبهها و تزئینات یکی از مقبرهها]] | [[پرونده:2042164054- 3.jpg|جایگزین=کتیبههای یکی از مقبرهها|بندانگشتی|کتیبهها و تزئینات یکی از مقبرهها]] | ||
سه بنای آرامگاهی تاریخی متعلق به قرن 8ق، در انتهای خیابان چهارمردان (خیابان انقلاب کنونیِ) [[قم، شهر|قم]]، جنب گلزار شهدا و در بخش شرقی شهر، درون باغی کوچک موسوم به «باغ گنبد سبز». این منطقه در محل به دروازۀ کاشان مشهور و گنبدها نیز به گنبدهای دروازۀ کاشان معروفند. دوتا از گنبدها با توجه به کتیبههای تاریخی موجود، مدفن امرای خاندان علی صفی، فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری است. کتیبۀ گنبد سوم از بین رفته و تاریخ و مدفون گنبد معلوم نیست، ولی با توجه به مدارک دیگر، این گنبد نیز از نظر تاریخی مربوط به همان دوره است و احتمالاً به یکی دیگر از افراد خاندان علی صفی تعلق دارد. مردم قم این سه بنا را به صورت مجموعۀ مدفن سعد و سعید و مسعود (از بزرگان اعراب [[اشعریان|اشعری]] و احیاکنندگان قم در دورۀ اسلامی) میدانند. تصور میرود که سعید تصحیف تلفظی اسم صفی باشد. بر اساس کتیبههای تاریخی، این سه گنبد مدفن خواجه اصیلالدین، خواجه علی صفی و شخص ناشناختۀ دیگریست. اگرچه جز این سه تن، افراد دیگری از همان خاندان در این گنبدها مدفونند. | سه بنای آرامگاهی تاریخی متعلق به قرن 8ق، در انتهای خیابان چهارمردان (خیابان انقلاب کنونیِ) [[قم، شهر|قم]]، جنب گلزار شهدا و در بخش شرقی شهر، درون باغی کوچک موسوم به «باغ گنبد سبز». این منطقه در محل به دروازۀ کاشان مشهور و گنبدها نیز به گنبدهای دروازۀ کاشان معروفند. دوتا از گنبدها با توجه به کتیبههای تاریخی موجود، مدفن امرای خاندان علی صفی، فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری است. کتیبۀ گنبد سوم از بین رفته و تاریخ و مدفون گنبد معلوم نیست، ولی با توجه به مدارک دیگر، این گنبد نیز از نظر تاریخی مربوط به همان دوره است و احتمالاً به یکی دیگر از افراد خاندان علی صفی تعلق دارد. مردم قم این سه بنا را به صورت مجموعۀ مدفن سعد و سعید و مسعود (از بزرگان اعراب [[اشعریان|اشعری]] و احیاکنندگان قم در دورۀ اسلامی) میدانند. تصور میرود که سعید تصحیف تلفظی اسم صفی باشد. بر اساس کتیبههای تاریخی، این سه گنبد مدفن خواجه اصیلالدین، خواجه علی صفی و شخص ناشناختۀ دیگریست. اگرچه جز این سه تن، افراد دیگری از همان خاندان در این گنبدها مدفونند. تزئینات این بناها که انواع تکنیکهای گچبری در آنها به کار رفته، از [[گنبد سلطانیه]] تأثیر گرفته و نوع آجرچینی منظم و متحدالشکل و طرحهای بسیار زیبایی از شمسه و اسپرهای کار شده و کتیبههای به [[خط ثلث]] یا [[کوفی، خط|کوفی]] با گچبری برجستۀ سفیدرنگ و زمینۀ لاجوردی با نقوش [[اسلیمی]] میان دو حاشیۀ نقش و نگار شده و در ادامه طاقنماها و درگاههایی چندگانه که به صورت قرینه و [[مقرنس]] گشته حاکی از شیوههای متنوع گچبری چندرنگ است و قسمتهایی از آن توسط شمسهای عظیم با گرهبندیهای متعدد تزئین یافته که همۀ آنها نمونههایی بسیار زیبا و بدیع از نوع هنر معماری، ذوق و سلیقۀ گچبری و رنگآمیزی هنرمندان قمی در آن زمان به نمایش میگذارد. | ||
این مجموعه در سال 1310ش با شمارۀ 129 در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. | این مجموعه در سال 1310ش با شمارۀ 129 در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''مقبرۀ خواجه علی صفی''' | '''مقبرۀ خواجه علی صفی''' | ||
این بنا که در میان دو بقعۀ دیگر قرار دارد، مدفن خواجه علی صفی (دومین فرمانروای خاندان علی صفی) و فرزند و برادر اوست. بنای مقبره از بیرون، دوازدهضلعی منتظمی است که هر ضلع آن را طاقنمایی به عرض 2.40 و ارتفاع 7 متر زینت میدهد. نمای داخلی بنا هشتضلعی و از این حیث مانند گنبد خواجه اصیلالدین است و چون بقعۀ پیشین به علت رسوبات پیرامونی، کف آن از زمینهای مجاور پایینتر قرار دارد. پایههای اصلی بنا، هرههای پیشآمدهای است که به صورت راستهچین کار شده است. بر فراز این قسمت، جرزهای دوازدهضلعی بنا آغاز میشوند که حد فاصل هریک از آنها را نیز طاقنمایی در بر گرفته است. این طاقنماها محاط در قاب مستطیلی تا ارتفاع 7 متری ادامه مییابند. در چهارجهت اصلی، نورگیرهایی تعبیه شده که در گذشته با مشبکهای گچی مزین بودهاند. ورودی این بنا از جبهۀ شمالی است. در تزئینات داخلی این بنا نیز چون بنای پیشین بر فراز طاقنماها کتیبهای سراسری قرار دارد. نمای داخل گنبد، از دو بنای دیگر سالمتر است و از حیث رنگآمیزی از بهترین آثار دورۀ [[ایلخانان|ایلخانی]] به شمار میآید. گنبد این بنا از نوع دوپوش شانزدهترکی است که بر روی بخش انتهایی استوانۀ شانزدهضلعی قرار گرفته است. از مفاد یکی از کتیبههای این بقعه چنین مستفاد میشود که سه نفر در آن مدفونند؛ خواجه جمالالدین علی ( | این بنا که در میان دو بقعۀ دیگر قرار دارد، مدفن خواجه جمالالدین علی صفی (دومین فرمانروای خاندان علی صفی) و فرزند و برادر اوست. بنای مقبره از بیرون، دوازدهضلعی منتظمی است که هر ضلع آن را طاقنمایی به عرض 2.40 و ارتفاع 7 متر زینت میدهد. نمای داخلی بنا هشتضلعی و از این حیث مانند گنبد خواجه اصیلالدین است و چون بقعۀ پیشین به علت رسوبات پیرامونی، کف آن از زمینهای مجاور پایینتر قرار دارد. پایههای اصلی بنا، هرههای پیشآمدهای است که به صورت راستهچین کار شده است. بر فراز این قسمت، جرزهای دوازدهضلعی بنا آغاز میشوند که حد فاصل هریک از آنها را نیز طاقنمایی در بر گرفته است. این طاقنماها محاط در قاب مستطیلی تا ارتفاع 7 متری ادامه مییابند. در چهارجهت اصلی، نورگیرهایی تعبیه شده که در گذشته با مشبکهای گچی مزین بودهاند. ورودی این بنا از جبهۀ شمالی است. در تزئینات داخلی این بنا نیز چون بنای پیشین بر فراز طاقنماها کتیبهای سراسری قرار دارد. نمای داخل گنبد، از دو بنای دیگر سالمتر است و از حیث رنگآمیزی از بهترین آثار دورۀ [[ایلخانان|ایلخانی]] به شمار میآید. گنبد این بنا از نوع دوپوش شانزدهترکی است که بر روی بخش انتهایی استوانۀ شانزدهضلعی قرار گرفته است. از مفاد یکی از کتیبههای این بقعه چنین مستفاد میشود که سه نفر در آن مدفونند؛ خواجه جمالالدین علی صفی (فرمانروای قم و بانی بقعۀ خواجه اصیلالدین)، امیر جلالالدین (نسبت او با این خاندان به درستی مشخص نیست) و نفر سوم خواجه عمادالدین محمود قمی (یکی دیگر از فرزندان خواجه علی صفی، بزرگ این خاندان). | ||