اردشیر بابکان ( ـ۲۴۱م): تفاوت میان نسخه‌ها

}}[[پرونده: 11183700-1.jpg | بندانگشتی|سکه زرین (شعله جاویدان) که به عنوان پول ملی در زمان اردشیر بابکان (226م) رواج یافت]][[پرونده: 11183700.jpg | بندانگشتی|سنگ‌نگارهٔ «دیهیم‌ستانی» اردشیر از اهورامزدا، کنده شده در نقش رستم. اردشیر و اهورامزدا سوار بر اسب در برابر یکدیگر، جسد اردوان و اهریمن زیر سم اسبان اردشیر و اهورامزدا و اردشیر درحال ستاندن حلقهٔ حاکمیت از اهورامزدا]]<p>(یا: اَردشیر اول) شاهنشاه ایران (حک‌: ۲۲۴ـ۲۴۱م) سرسلسلۀ [[ساسانیان]]. اردشیر پس از پدرانش [[ساسان]] و [[بابک]]، خادم [[آتشکده آناهیتا|آتشکدۀ آناهیتا]] در [[استخر، شهر قدیم|شهر اِستَخر]] و [[ارگبد|اَرگبد]] شهر [[دارابگرد|دارابگِرد]] در پارس بود. پدرش بابک، [[بازرنگیان، سلسله|سلسلۀ بازَرَنگیان]] پارس را مضمحل کرد. اردشیر در ۲۱۲م شاه پارس شد. وی در ۲۲۳م کرمان را فتح کرد و پسرش [[شاپور ساسانی اول|شاپور اول]] را بر حکومت آن‌جا گماشت. اردشیر در نبرد سرنوشت‌ساز هُرمُزگان، [[اردوان اشکانی پنجم|اَردَوان پنجم]]، آخرین شاه سلسلۀ [[اشکانیان|اشکانی]]، را شکست داد و سلسلۀ ساسانیان را بنیان نهاد. داستان این پیروزی در [[تنگاب، نقوش برجسته|نقش ‌برجستۀ تَنگاب]] در [[فیروزآباد، شهر باستانی|فیروزآباد]] [[فارس، استان|استان فارس]] نقش بسته است. اردشیر در ۲۲۶م در اِستَخر تاج‌گذاری کرد. در همان سال [[تیسفون، شهر|تیسفون]] را فتح کرد. او در ۲۳۲م در [[الحضر|اَلحَضر]] (هَترا) و [[ادسا (ترکیه)|اِدِسا]] (اِدِس) با سپاه روم به فرماندهی [[الکساندر سوروس|اَلِکساندر سِوِروس]] جنگید، و [[نصیبین|نَصیبِین]] و [[حران|حَرّان]] را گرفت. در ۲۳۶م در محاصره و تصرف شهر الحضر شکست خورد. اردشیر خود را موبد موبدان می‌دانست؛ با این حال، شاید دین زَرتشتی از زمان [[بهرام ساسانی دوم|بهرام دوم]] در ایران رسمیت یافت. در ۲۴۱م اردشیر به نفع پسرش [[شاپور ساسانی اول|شاپور اول]] از قدرت کناره‌گیری کرد. کارنامَکِ اَردَشیر پاپَکان متنی است به خط و زبان پهلوی که به قدرت رسیدن اردشیر را روایت می‌کند. همچنین نامۀ تَنسَر به گُشنَسپ متنی دیگر به خط و زبان پهلوی است که در آن [[تنسر]] موبد، اردشیر را منجی [[زردشتی، آیین|دین زردشت]] معرفی می‌کند. نقش‌برجسته‌ای در [[نقش رستم|نَقشِ رُستَم]]، اردشیر را سوار بر اسب نشان می‌دهد که با [[اهورامزدا|اَهورامَزدا]] که او نیز سوار بر اسب است، بیعت می‌کند. زیر پای اسب اردشیر، جسد [[اردوان اشکانی پنجم|اَردَوان پنجم]] و زیر پای اسب اهورامزدا، جسد اَهریمَن افتاده است.</p>