جنگ های ایران و ازبک: تفاوت میان نسخه‌ها

جنگ‌هایی طولانی که در قرن 10ق میان [[صفویه|صفویان]] و [[شیبانیان]] بر سر تصرف [[خراسان]] درگرفت. مقصوی از [[ازبک|ازبکان]] گروهی از بازماندگان مغول‌اند که از حدود 904ق سلطنت [[ماوراءالنهر]] را در دست گرفتند و در آن‌جا دولتی پی افکندند. آنان از فرزندان شیبان، نوه [[چنگیزخان]] بودند و بدان مناسبت، آنان را شیبانی می‌خواندند. آغاز نبردهای ایرانیان و ازبکان به دورۀ فرمانروایی [[شیبک خان|شیبک‌خان]] برمی‌گردد. وی با ادعای پشتیبانی از اهل سنّت، [[اسماعیل صفوی اول|شاه اسماعیل اول صفوی]] را به مذهب اهل سنت فراخواند و چندین‌بار نامه‌های تحقیرآمیز برای او نوشت. سرانجام در 916ق شاه صفوی برای نبرد با او به خراسان تاخت و نیروهای ازبک را در محمودآباد مرو درهم شکست و شیبک‌خان را کشت. دو سال بعد به فرمان اسماعیل اول صفوی، [[نجم ثانی]]، برای سرکوب مجدد شورش ازبکان ماوراءالنهر، به آن سرزمین روانه شد و پیروزی‌هایی نیز به دست آورد، اما سرنجام در جنگ غجدوان به دست [[عبیدالله خان ازبک|عبیدالله‌خان]] که در آن زمان حاکم [[بخارا]] بود، به قتل رسید (918ق). در پی آن بار دیگر خراسان عرصه تاخت و تاز ازبکان گردید. ایشان پس از شکست ایرانیان در [[جنگ چالدران]]، فرصت را غنیمت دانسته جندبار دیگر به خراسان یورش بردند، اما توفیق چندانی نیافتند. پس از مرگ شاه اسماعیل در 930ق، عبیدالله‌خان که در آن زمان سرداران کوچکو نجی‌خان بود در همان سال به خراسان لشکر کشید و تا روزی که درگذشت پنج‌بار دیگر به این سرزمین تاخت که مهم‌ترین آن‌ها جنگ جام د 935ق بود که به شکست عبیدالله‌خان انجامید. او در 940ق بر تخت شاهی نشست و در 946 به سبب بیماری درگذشت. در سال‌های بعد، تا بر سر کار آمدن عبدالله‌خان شیبانی (عبدالله‌خان دوم) و شاه عباس اول صفوی، ایرانیان و ازبکان چندین‌بار بر سر تصرف خراسان جنگیدند.