دستگاه گردش خون: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
دستگاه گردش خون (circulatory system) | دستگاه گردش خون (circulatory system) | ||
سیستم [[رگ]]<ref>vessel</ref>ها در بدن جانور. این سیستم مواد ضروری، شامل [[خون]]<ref>blood</ref> و دیگر مایعات در گردش را به قسمتهای گوناگون بدن منتقل میکند. اولینبار [[هاروی، ویلیام (۱۵۷۸ـ۱۶۵۷)|ویلیام هاروی]]<ref>William Harvey</ref>، پزشک انگلیسی، آن را کشف و توصیف کرد. همۀ [[پستاندار|پستانداران]]<ref>mammals</ref>، جز گونههای بسیار سادۀ آنها نظیر [[اسفنج]]<ref>sponges</ref>، [[عروس دریایی]]<ref>jellyfish</ref>، [[شقایق دریایی]]<ref>sea anemones</ref>، و [[مرجان]]<ref>coral</ref>ها، نوعی دستگاه گردش خون دارند. برخی [[بی مهرگان|بیمهرگان]]<ref>invertebrates</ref> (جانوران فاقد [[ستون مهره ها|ستون مهره]]<ref>backbone</ref>)، نظیر [[حشرات]]<ref>insects</ref>، [[عنکبوت|عنکبوت]]<ref>arachnid</ref>ها، و بیشتر آبزیان پوششدار، سیستم گردش خون باز<ref>open circulatory system</ref> دارند که شامل شبکۀ سادهای از لولهها و فضاهای خالی است. سایر بیمهرگان ساختمان تلمبه مانندی دارند که خون را با سیستم رگهای خونی انتقال میدهند. همۀ [[مهره دار|مهرهداران]]<ref>vertebrates</ref> (جانوران دارای ستون مهره)، ازجمله انسان، سیستم گردش خون بسته<ref>closed circulatory system</ref> دارند که عموماً شامل یک اندام تلمبهکننده، با نام [[قلب]]<ref>heart</ref>، و شبکهای از رگهای خونی است. ماهی دارای دستگاه گردش خون سادهای است که در آن خون قبل از اینکه به یک قلب دو حفرهای بریزد، یکبار از بدن عبور میکند. [[پرنده|پرندگان]]<ref>birds</ref> و پستانداران، دستگاه گردش خون مضاعف<ref>double circulatory system</ref> دارند: گردش ششی<ref>lung or pulmonary</ref> و گردش عمومی یا گردش در بدن<ref>body or systemic circuit</ref>. خون ابتدا از قلب به [[شش]]<ref>lung</ref>ها فرستاده میشود و قبل از آنکه به سایر نقاط بدن فرستاده شود، مجدداً به قلب برمیگردد. بنابراین، قلب تلمبهای مضاعف است و به دو نیمه تقسیم میشود. در همۀ مهرهداران، خون در یک جهت جریان دارد. | سیستم [[رگ]]<ref>vessel</ref>ها در بدن جانور. این سیستم مواد ضروری، شامل [[خون]]<ref>blood</ref> و دیگر مایعات در گردش را به قسمتهای گوناگون بدن منتقل میکند. اولینبار [[هاروی، ویلیام (۱۵۷۸ـ۱۶۵۷)|ویلیام هاروی]]<ref>William Harvey</ref>، پزشک انگلیسی، آن را کشف و توصیف کرد. همۀ [[پستاندار|پستانداران]]<ref>mammals</ref>، جز گونههای بسیار سادۀ آنها نظیر [[اسفنج]]<ref>sponges</ref>، [[عروس دریایی]]<ref>jellyfish</ref>، [[شقایق دریایی]]<ref>sea anemones</ref>، و [[مرجان]]<ref>coral</ref>ها، نوعی دستگاه گردش خون دارند. برخی [[بی مهرگان|بیمهرگان]]<ref>invertebrates</ref> (جانوران فاقد [[ستون مهره ها|ستون مهره]]<ref>backbone</ref>)، نظیر [[حشرات]]<ref>insects</ref>، [[عنکبوت|عنکبوت]]<ref>arachnid</ref>ها، و بیشتر آبزیان پوششدار، سیستم گردش خون باز<ref>open circulatory system</ref> دارند که شامل شبکۀ سادهای از لولهها و فضاهای خالی است. سایر بیمهرگان ساختمان تلمبه مانندی دارند که خون را با سیستم رگهای خونی انتقال میدهند. همۀ [[مهره دار|مهرهداران]]<ref>vertebrates</ref> (جانوران دارای ستون مهره)، ازجمله انسان، سیستم گردش خون بسته<ref>closed circulatory system</ref> دارند که عموماً شامل یک اندام تلمبهکننده، با نام [[قلب]]<ref>heart</ref>، و شبکهای از رگهای خونی است. ماهی دارای دستگاه گردش خون سادهای است که در آن خون قبل از اینکه به یک قلب دو حفرهای بریزد، یکبار از بدن عبور میکند. [[پرنده|پرندگان]]<ref>birds</ref> و پستانداران، دستگاه گردش خون مضاعف<ref>double circulatory system</ref> دارند: گردش ششی<ref>lung or pulmonary</ref> و گردش عمومی یا گردش در بدن<ref>body or systemic circuit</ref>. خون ابتدا از قلب به [[شش]]<ref>lung</ref>ها فرستاده میشود و قبل از آنکه به سایر نقاط بدن فرستاده شود، مجدداً به قلب برمیگردد. بنابراین، قلب تلمبهای مضاعف است و به دو نیمه تقسیم میشود. در همۀ مهرهداران، خون در یک جهت جریان دارد. [[دریچه (زیست شناسی)|دریچه]]<ref>valve</ref>های قلب، [[سرخ رگ|سرخرگ]]<ref>artery</ref>های بزرگ، و [[سیاهرگ|سیاهرگ]]<ref>vein</ref>ها مانع برگشت خون میشوند و [[ماهیچه|ماهیچه]]<ref>muscle</ref>های دیوارههای سرخرگ، حرکت خون سرخرگی را در بدن تسهیل میکنند. شبکهای از مویرگ<ref>capillary</ref>های ظریف، خون را از سرخرگها به سیاهرگها منتقل میکند. از دیوارههای این مویرگها مواد به خون وارد یا از آن خارج میشوند. اگرچه بیشتر جانوران قلب یا قلبهایی برای تلمبهکردن خون دارند، در برخی بیمهرگان، حرکات طبیعی بدن مایعات را به گردش درمیآورد. در سیستمی باز، که در حلزونها و دیگر [[نرم تن|نرمتنان]]<ref>molluscs</ref>، یافت میشود، خون یا به عبارت دقیقتر [[همولنف]]<ref>haemolymph</ref>، از سرخرگ به حفرۀ عمومی بدن (هموسل<ref>haemocoel</ref>) میریزد و از آنجا رفتهرفته از طریق آبششها و با رگهای خونی دیگر به قلب برمیگردد. حشرات و [[بندپا|بندپایان]]<ref>arthropods</ref> دیگر دارای سیستم بازی با یک قلباند. در سیستم بستۀ کرمهای خاکی، خون از طریق رگهای جانبی کوچکتر در هر بند بدن و مستقیماً از سرخرگ اصلی به سیاهرگ اصلی میریزد. دستگاه گردش خون انسان وظایف بسیار دارد. غذا و اکسیژن را به یاختههای بدن میرساند (← [[تغذیه]]<ref>nutrition</ref>)، دی اکسیدکربن و مواد زاید دیگر را از یاختهها دور میکند، به تنظیم درجه حرارت بدن کمک و بدن را از ابتلا به بیماری محافظت میکند. بهعلاوه، انتقال [[هورمون]]<ref>hormone</ref>ها را نیز بهعهده دارد که به تنظیم فعالیت قسمتهای گوناگون بدن کمک میکنند. | ||
دستگاه گردش خون انسان. از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که عبارتاند از قلب، رگهای خونی، و خون. | دستگاه گردش خون انسان. از سه قسمت اصلی تشکیل شده است که عبارتاند از قلب، رگهای خونی، و خون. | ||
'''قلب'''. قلب در مرکز قفسۀ سینه، بین ریهها (ششها)، قرار گرفته و دقیقاً زیر استخوان سینه و بالای دیافراگم است. قلب چهار حفره دارد: دو حفرۀ بالایی یا دهلیز<ref>atria</ref>های چپ و راست، و دو حفرۀ پایینی یا بطن<ref>ventricle</ref>های چپ و راست. حفرههای چپ از حفرههای راست با دیوارهای جدا شدهاند و جریان خون بین حفرههای بالایی و پایینی، دهلیزها و بطنها، را دریچهها کنترل میکنند. سیاهرگ ششی، خون | '''قلب'''. قلب در مرکز قفسۀ سینه، بین ریهها (ششها)، قرار گرفته و دقیقاً زیر استخوان سینه و بالای دیافراگم است. قلب چهار حفره دارد: دو حفرۀ بالایی یا [[دهلیز]]<ref>atria</ref>های چپ و راست، و دو حفرۀ پایینی یا [[بطن (جانورشناسی)|بطن]]<ref>ventricle</ref>های چپ و راست. حفرههای چپ از حفرههای راست با دیوارهای جدا شدهاند و جریان خون بین حفرههای بالایی و پایینی، دهلیزها و بطنها، را دریچهها کنترل میکنند. سیاهرگ ششی، خون [[اکسیژن|اکسیژن]]<nowiki/>دار را از ششها به دهلیز چپ میریزد. سپس خون به بطن چپ میریزد که در آنجا [[آیورت|آئورت]]<ref>aorta</ref>، خون را به بدن تلمبه میکند. همچنان که خون در بدن در گردش است، اکسیژن خود را ازدست میدهد و نهایتاً، خون فاقد اکسیژن به دهلیز و بطن راست قلب برمیگردد تا برای اکسیژنگیری مجدد به ریه تلمبه شود. طرف چپ قلب تلمبه قویتری نسبت به نیمۀ راست دارد، زیرا نیمۀ راست فقط خون را به ریهها تلمبه میکند. | ||
رگهای خونی. سه نوع رگ خونی اصلی وجود دارد. سرخرگها خون را از قلب خارج میکنند، سیاهرگها خون را به قلب بازمیگردانند، و مویرگها رگهای بسیار ظریفیاند که سرخرگها را به سیاهرگها وصل میکنند. زمانی که خون از قلب به سرخرگها تلمبه میشود، با فشار بسیار حاصل از انقباض عضلات بطن به خارج فرستاده میشود. بنابراین، سرخرگها نیاز به دیوارهای قوی دارند که در برابر فشارخون مقاوم باشند. بافت قابل ارتجاع دیوارۀ سرخرگها با نیروی ایجاد شدۀ حاصل از فشارخون متسع میشود و سپس به حالت اول برمیگردد. دیوارۀ سرخرگها همچنین دارای ماهیچهای است که مقدار خون عبوری و فشارخون را تعیین میکند. همچنان که خون از بدن میگذرد، سرخرگها به رگهای کوچکتری تقسیم میشوند و در نهایت، به مویرگها ختم میشوند. از آنجا که عملکرد مویرگها رساندن غذا، اکسیژن، و سایر مواد به سلولهای بدن، و حذف مواد زاید است، دیوارهشان به اندازۀ کافی ظریف است تا مواد از آنها عبور کنند. بعد از آنکه خون در سراسر بدن چرخید، مویرگها مجدداً به هم پیوسته و تشکیل سیاهرگ میدهند که خون را به قلب برمیگرداند. زمانی که خون به سیاهرگ میرسد، فشارش بسیار کم است و جریان خون کندتر میشود. بنابراین، دیوارۀ سیاهرگها نیاز به ضخامت یا قابلیت ارتجاع بالایی نظیر سرخرگها ندارند. | رگهای خونی. سه نوع رگ خونی اصلی وجود دارد. سرخرگها خون را از قلب خارج میکنند، سیاهرگها خون را به قلب بازمیگردانند، و مویرگها رگهای بسیار ظریفیاند که سرخرگها را به سیاهرگها وصل میکنند. زمانی که خون از قلب به سرخرگها تلمبه میشود، با فشار بسیار حاصل از انقباض عضلات بطن به خارج فرستاده میشود. بنابراین، سرخرگها نیاز به دیوارهای قوی دارند که در برابر فشارخون مقاوم باشند. بافت قابل ارتجاع دیوارۀ سرخرگها با نیروی ایجاد شدۀ حاصل از فشارخون متسع میشود و سپس به حالت اول برمیگردد. دیوارۀ سرخرگها همچنین دارای ماهیچهای است که مقدار خون عبوری و فشارخون را تعیین میکند. همچنان که خون از بدن میگذرد، سرخرگها به رگهای کوچکتری تقسیم میشوند و در نهایت، به مویرگها ختم میشوند. از آنجا که عملکرد مویرگها رساندن غذا، اکسیژن، و سایر مواد به سلولهای بدن، و حذف مواد زاید است، دیوارهشان به اندازۀ کافی ظریف است تا مواد از آنها عبور کنند. بعد از آنکه خون در سراسر بدن چرخید، مویرگها مجدداً به هم پیوسته و تشکیل سیاهرگ میدهند که خون را به قلب برمیگرداند. زمانی که خون به سیاهرگ میرسد، فشارش بسیار کم است و جریان خون کندتر میشود. بنابراین، دیوارۀ سیاهرگها نیاز به ضخامت یا قابلیت ارتجاع بالایی نظیر سرخرگها ندارند. |