استانبول: تفاوت میان نسخه‌ها

| برخی بناهای مهم =ایاصوفیه؛ مسجد آبی؛ مسجد سلیمانیه؛ کاخ ـ موزۀ توپکاپی؛ مجتمع فاتح، کاخ دلمه باغچه؛ برج غَلَطه (گالاتا)؛ بازار سرپوشیده و مدفن و مسجد ایوب

| شهر ها و آبادی های مهم =  

</ref> و سواحل [[دریای سیاه]]<ref>Black Sea </ref> و [[مرمره، دریای|دریای مرمره]]<ref>Marmara Sea </ref>. شهر بر دو طرف خلیج معروف به [[شاخ زرین، خلیج|شاخ زرین]]<ref>Golden Horn </ref> بر روی هفت تپه بنا شده و بلندترین نقطۀ نزدیک به آن کوه بِش‌پینار (پنج‌چشمه) ۹۲۶ متر بلندا دارد. آب‌و‌هوای متغیر آن، تحت ‌تأثیر دریاهای مدیترانه، بالکان، و دریای سیاه، غالباً‌ ابری و بارانی است. یگانه شهر دنیاست که در دو قاره واقع است؛ دو پل عظیم معلق دو بخش اروپایی و آسیایی شهر را به هم وصل می‌کنند. استانبول پایتخت اقتصادی، فرهنگی، و جهانگردی ترکیه است و بیش از یک‌سوم کل فعالیت‌های مالی، اقتصادی، و تولیدی کشور در این شهر صورت می‌گیرد. پلینیوس (ح ۱۳۳م) نخستین نام آن‌جا را لوگوس (یا لوکوس) ذکر کرده است، اما در آثار [[هرودت]] و [[گزنفون]] نام بیزانتیوم<ref>Byzantium</ref> دارد. رومیان در ۱۹۶م این شهر را فتح کردند و آنتونیا نامیدند. در ۳۳۰م کنستانتین، آنتونیا را پایتخت خود کرد و پس از درگذشت او، نامش را به این شهر دادند و آن را کنستانتینوپولیس خواندند. همین نام سرانجام به [[قسطنطنیه]]<ref> Constantinople</ref> مبدل شد. یونانیان آن‌جا را استین‌پولیس می‌نامیدند و مسعودی آن را استن‌بولن ضبط کرده است. همین نام بود که به استنبول و استانبول تبدیل شد. در زمان احمد سوم و سلیم سوم عثمانی این نام به تحریف، اسلامبول گفته و نوشته می‌شد. یونانیان، [[هخامنشیان]]، گالات‌ها، و رومی‌ها بر استانبول حکم راندند. [[تیودوسیوس دوم|تئودوسیوس دوم]] استحکامات دفاعی شهر را افزود. در ۵۲ق ایوب انصاری صحابی در حملۀ مسلمانان ضمن محاصرۀ شهر درگذشت و همان‌جا مدفون شد. در ۱۲۰۳م صلیبیون شهر را تسخیر و غارت کردند. [[محمد فاتح|سلطان محمد فاتح عثمانی]] در ۸۵۷ق (۱۴۵۳م) قسطنطنیه را فتح کرد و در کلیسای [[ایاصوفیه]] نماز گزارد. استانبول در ۱۴۵۴م پایتخت عثمانی شد و در پایان [[جنگ جهانی اول]] به اشغال متفقین درآمد، اما معاهدۀ لوزان (۱۹۲۳) به این وضع خاتمه داد. در همین سال پایتخت ترکیه از استانبول به آنکارا منتقل شد. آثار تاریخی پرشماری در استانبول وجود دارد: باروها و کلیساهای عصر بیزانس؛ بنای عظیم ایاصوفیه؛ مسجد آبی<ref> Blue Mosque

</ref>؛ [[مسجد سلیمانیه]]؛ کاخ ـ موزۀ [[توپکاپی]]؛ مجتمع فاتح (شامل مسجد، مدارس، دارالشفاء، کتابخانه، مهمانسرا، و حمام)؛ کاخ دلمه باغچه؛ برج غَلَطه (گالاتا)؛ بازار سرپوشیده؛ و مدفن و مسجد ایوب. آثار فراوان از هنرمندان و مؤلفان ایرانی در موزه‌ها و بناهای استانبول موجود است. این شهر در دورۀ مشروطه از مهم‌ترین مراکز تجمع آزادی‌خواهان و روزنامه‌نگاران ایرانی بود و کسانی چون میرزا حبیب اصفهانی، [[آقاخان کرمانی، میرزا|میرزا آقاخان کرمانی]]، محمدطاهر تبریزی، میرزا [[دولت آبادی، یحیی (اصفهان ۱۲۴۱ـ تهران ۱۳۱۸ش)|یحیی دولت‌آبادی]]، و [[اسدآبادی، سیدجمال الدین (۱۲۵۴ـ۱۳۱۴ق)|سید جمال‌الدین اسدآبادی]] در این شهر فعالیت داشته‌اند. [[فردوسی طوسی، ابوالقاسم (طوس ۳۲۹ـ ۴۱۷/۴۱۱ق)|فردوسی]]، خاقانی، [[سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (غزنه ۴۷۳ ـ ۵۳۵ ق)|سنایی]]، [[فرخی سیستانی، علی بن جولوغ ( ـ ۴۲۹ق)|فرخی سیستانی]]، [[لامعی گرگانی، محمد بن اسماعیل (ز ۴۶۰ق)|لامعی گرگانی]]، و [[سعدی، مصلح الدین (شیراز ح ۶۰۶ـ ح ۶۹۱ق)|سعدی]] در آثار خود از قسطنطنیه یاد کرده‌اند. استانبول به لحاظ جغرافیایی و تاریخی شهری توریستی و همواره محل رفت‌وآمد بوده است و از این جهت سیمایی بین‌المللی دارد و مردم آن به چند زبان تکلم می‌کنند. جمعیت آن ۹,۷۶۰,۰۰۰ نفر است (۲۰۰۳).