پارس، ناحیه باستانی

پارْس، ناحیۀ باستانی
سرزمینی باستانی در جنوب ایران، کمابیش مطابق با استان فارس کنونی، و خاستگاه دو سلسلۀ بزرگ سلطنتی در ایران پیش از اسلام. از غرب به کوه‌ها و دشت‌های عیلام، از شرق به بیابان لارستان، از شمالِ غرب به حدود اصفهان، از شمال و شمال شرقی به کویر مرکزی ایران، و از جنوب به خلیج فارس محدود بود. ساکنان پارس مردمانی آریایی‌نژاد بودند و به گفتۀ هرودوت به سه طبقه تقسیم می‌شدند: ۱. اشراف و جنگجویان، که قبایل پاسارگادای از آنان بودند؛ ۲. کشاورزان؛ ۳. چادرنشینان و صحراگردان. خاندان هخامنشی از سرکردگان قبایل پاسارگادای بودند و کوروش را شاه پارس می‌نامیدند. پارسیان به آیین زردشت اعتقاد داشتند. پس‌از روی‌کار‌آمدن پارتیان (اشکانیان) پارس استقلال خود را حفظ کرد و هیچ‌گاه ضمیمۀ امپراتوری اشکانیان نشد. ساسانیان در تجدید حیات پارس و تقویت آیین زردشت سخت کوشا بودند و اردشیرِ اول، دین زردشت را‌ آیین رسمی مردم ایران اعلام کرد. اِستخر، پایتخت پارس و شهری بزرگ و معتبر بود؛ با وجود این، ساسانیان پایتخت خود را به تیسفون منتقل کردند، اما از اهمیت پارس و استخر کاسته نشد.