پارس، پادشاهی
پارس، پادشاهی
سلسله‌ای از پادشاهان ایران در پیش از دورۀ هخامنشی. پیش از پیدایش شاهنشاهی هخامنشی در حدود سال‌های ۶۴۰ـ۵۵۹پ‌م در همسایگی عیلام پدیدار شد. قلمرو سلسلۀ پادشاهان پارس، پیش از تشکیل و گسترش شاهنشاهی هخامنشی، به استان کنونی فارس و ناحیۀ مسجدسلیمان و ایذه محدود بود. مدارک باستان‌شناختی حضور پارسیان را در فلات ایران از قرن ۶پ‌م نشان می‌دهد. شاید پارسیان در حدود ۷۰۰پ‌م از شمال و از راه دشت‌های مرکزی فلات ایران مستقیماً به منطقه وارد شده بودند و پس از شکست عیلام از آشوربانی پال، پادشاه مقتدر آشور، در ۶۴۰پ‌م توانستند در ناحیۀ اَنْشان، پادشاهی پارس را تشکیل دهند. چنین می‌نماید که پادشاهی پارس از حدود ۶۴۰پ‌م به موازات پادشاهی‌های عیلام، ماد، الیپی و اورارتو، یکی از قدرت‌های سیاسی فلات ایران بود. شاید بر اساس استوانۀ گلی کوروش کبیر که در ویرانه‌های بابل یافته شد بتوان، چیش‌پیش پارسی دوم را اولین شاه پارس دانست که خود را «شاه اَنْشان» نامیده بود. پادشاهان پارس را تا کوروش کبیر چنین فهرست کرده‌اند: چیش‌پیش اول، کمبوجیۀ اول، کوروش اول، چیش‌پیش دوم، کمبوجیۀ دوم و کوروش دوم که لقب «کبیر» گرفته است. کوروش پارسی دوم توانست در ۵۵۰پ‌م با فتح هگمتانه (همدان یا اکباتان) و سرنگونی پادشاهی ایشتوویگو، قلمرو ماد را به قلمرو پارس بیفزاید و سلسلۀ هخامنشی را بنیان نهد.