پشتون
پَشْتون
(یا: پختون، پاتان) قومی در جنوب شرقی افغانستان و شمال غربی پاکستان، با جمعیتی در حدود ۲۰میلیون نفر. اکثریت جمعیت افغانستان و بزرگ‌ترین اقلیت قومی پاکستان را تشکیل می‌دهند و به زبان پشتو (یا پختو)، از شاخه‌های ایرانی زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گویند، که دو گویش اصلی آن قندهاری و پیشاوری است. پیش از اطلاق نام افغان به اهالی افغانستان، فقط پشتون‌ها را افغان می‌خواندند. پشتون‌ها بیش از ۵۰ قبیله دارند که به طوایف و تیره‌ها و دودمان‌های گوناگون تقسیم می‌شوند. بعضی از این طوایف شیعی‌اند، امّا اکثریت عظیم با سنی‌هاست. منازعه و انتقام‌جویی بین قبایل و تقسیمات آن‌ها عمومیت دارد. رهبران قبیله را خان می‌نامند و مسایل مهم و اختلافات بزرگ معمولاً به وسیلۀ ریش‌سفیدان یا شورای قبیله‌ای (جرگه) حل و فصل می‌شود. پشتون‌ها سخت پای‌بند حجاب (پرده) اند و نسبت به زنان سختگیر و متعصب. اقتصاد پشتون‌ها عمدتاً بر پایۀ دامداری و کشاورزی، به‌ویژه کشت غلات است؛ امّا اقلیتی نیز گله‌دار کوچنده‌اند. احمدشاه درانی نخستین کسی بود که پشتون‌های افغانستان را در یک دولت متحد کرد (۱۷۴۷) و سلطنت در خاندان او تا زمان الغای این نهاد ادامه یافت (۱۹۷۳). برهان‌الدین ربانی، رئیس‌جمهور افغانستان (۱۹۹۲) کوشید دست پشتون‌ها را از مقام‌های مهم کوتاه کند، امّا در ۱۹۹۶ با ورود طالبان به کابل و فرار مجاهدین شمالی، بار دیگر پشتون‌ها به‌قدرت رسیدند. حامد کرزای رئیس‌جمهور افغانستان بعد از طالبان نیز از اعقاب دودمان‌های سلطنتی پشتون افغانستان است. نیز ← افغان