پلینی مهتر (ح ۲۳ـ۷۹م)

پِلینی مِهْتَر (ح ۲۳ـ۷۹م)(Pliny the Elder)
(نام اصلی: گایوس پِلینیوس سکوندوس) دایرة‌المعارف‌نویس و مورخ رومی. بسیاری از آثارش ازمیان رفته‌اند، اما در کتاب تاریخ طبیعی، که احتمالاً در ۷۷م به انجام رسید، کلیۀ علوم شناخته‌شدۀ عصر خود، به‌ویژه اخترشناسی، هواشناسی، جغرافی، کانی‌شناسی، جانورشناسی و گیاه‌شناسی، را بررسی کرده است. بنابر گفتۀ پلینی او، ۲۰هزار موضوع مهم از ۱۰۰ نویسندۀ برگزیده را در کتاب خود آورده و بسیاری از ملاحظات خود را نیز به آن‌ها افزوده است. به‌نظر می‌رسد که گیاه‌شناسی،‌ کشاورزی، و باغبانی بیشتر توجه او را جلب کردند. از دیدگاه او، جهان از چهار عنصر تشکیل می‌شود: خاک، هوا، آتش، و آب. وزن اجسام سنگین مانع از برخاستن اجسام سبک می‌شود و برعکس. این نخستین نظریۀ جاذبه است. پلینی در کومو به‌دنیا آمد، مطالعات خود را در رم تکمیل کرد، وارد ارتش ژرمنی شد و در آن‌جا فرماندهی سواره‌نظام را به‌عهده گرفت و دوست وسپاسیانوس شد. تا زمانی که نرون بر سر قدرت بود، در جایی امن خود را پنهان کرد، اما هنگامی‌که وسپاسیانوس امپراتور شد (۶۹م)، به رم بازگشت و عهده‌دار چند منصب دولتی شد. هنگامی‌که آتشفشان وزووْ فوران کرد (۷۹م)، فرماندهی ناوگانی را در خلیج ناپل برعهده داشت. براثر گازهای سمی (آتشفشان) درگذشت. به‌گفتۀ پلینی، هفت ستاره زمین را احاطه کرده‌اند: خورشید، ماه، عطارد، زهره، مریخ، مشتری، و کیوان. گمان می‌کرد که ماه بزرگ‌تر از زمین است، زیرا که هنگام کسوف خورشید را می‌پوشاند.