پلیکان
پِلیکان (pelican)
پرندۀ آبی بزرگی از خانوادۀ پلیکان[۱]، راستۀ پلیکان‌سانان[۲]. به‌سبب داشتن کیسه‌ای در زیر منقار، که تور ماهی‌گیری و مخزن موقت نگهداری ماهی‌های صید شده است، قابل توجه‌اند. برخی گونه‌ها تا ۱.۸ متر رشد می‌کنند و فاصلۀ دو بال بازشان سه متر است. پاهایشان کوتاه، و کف پاهایشان بزرگ و دارای چهار انگشت پرده‌دار است. دم‌شان کوتاه و گرد، و گردن‌شان طویل است. بال‌ها بزرگ و وسیع، و پرندگان قادر به پرواز سریع‌اند. گونه‌های پلیکان پراکنش وسیعی دارند و به‌فراوانی در سواحل و حاشیۀ دریاچه‌ها دیده می‌شوند. تقریباً به‌صورت انحصاری از ماهی‌هایی تغذیه می‌کنند که برای هضم در مراحل بعدی داخل کیسه قرار می‌گیرند. غدۀ بینی این جانور نمک ترشح می‌کند و با ترشح ترکیبات نمکی اضافی، جانور را قادر می‌سازد از آب دریا و مایعات موجود در غذا به‌منزلۀ منبع آب استفاده کند.
گونه‌ها. پلیکان قهوه‌ای امریکایی[۳] Pelicanus occidentalis دریایی و یگانه پلیکان غواص است؛ پلیکان منقار زبر امریکایی[۴] Pelicanus erythorhynchus؛ پلیکان سفید[۵] Pelicanus onocrotalus در اروپا، آسیا، و افریقا؛ و پلیکان پشت سیاه استرالیایی[۶] Pelicanus conspicillatu. پلیکان سفید دارای پرهای سفید، و منقار رنگ‌پذیری به رنگ قرمز است. این پرنده معمولاً روی زمین لانه می‌سازد، و دو یا سه تخم سفید می‌گذارد. جوجه‌ها در ابتدا قهوه‌ای‌اند، و مادر با فشردن منقار آن‌ها به کیسه‌اش به آن‌ها غذا می‌دهد. در ایران، از راستۀ پلیکان‌سانان خانوادۀ پلیکان بوبی، باکلان، و باکلان مارگردن شناسایی شده‌اند. در خانوادۀ پلیکان دو گونه، یکی پلیکان سفید و دیگری پلیکان خاکستری، یافت شده است. پلیکان خاکستری براثر تخریب زیستگاه‌ها کمیاب شده است، اما پلیکان سفید تابستان‌ها در دریاچۀ ارومیه به‌فراوانی دیده می‌شود.