پنجابی، زبان

پَنجابی، زبان

از زبان‌های هند و اروپایی در شاخۀ هندی هندو ایرانی رایج در مناطق مرکزی و شرقی سرزمین پنجاب. پنجابی رایج در هند به زبان هندی نزدیک است و زبان تعالیم دینی سیک‌ها به‌شمار می‌رود. الفبای پنجابی گورموخی (از دهان گورو) نام دارد و مُبدع آن گوروی دوم دین سیک در قرن ۱۶ است. امروزه زبان نوشتاری پنجابی از رواج افتاده و بیشتر دانش‌آموختگان به زبان‌های هندی و اردو می‌خوانند و می‌نویسند. الفبای دیگر، الفبای لوندی است که کاربرد آن در امور تجارتی است. از ویژگی‌های الفبای گورموخی واکه‌های کوتاه معنادار است که در خط فارسی نشان داده نمی‌شود. در پنجابی واژه‌های فارسی و عربی فراوان است. در قیاس با بنگالی واژه‌های سانسکریت در پنجابی کم است. پنجابی گویش‌هایی گوناگون دارد که مهم‌ترین آن‌ها مولتانی در جنوب، جطکی در مرکز و چیبهالی دوگری در شمال است. برخلاف پنجاب هند، در پنجاب پاکستان زبان اردو رایج است و فقط شماری از روشنفکران و نویسندگان از پنجابی پاکستان استفاده می‌کنند. آن‌ها عناصر پنجابی سیک‌ها را وارد این زبان کردند، مثلاً (ن) فارسی را بدون نقطه در نظر گرفتند. زبان‌ پنجابی عمیقاً متأثر از فارسی و اردوست.