پولانی، جان چارلز (۱۹۲۹)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

پولانی، جان چارْلْز (۱۹۲۹)(Polanyi, John Charles)

شیمی‌فیزیک‌دان آلمانی. تحقیقاتش در زمینۀ نور مادون قرمز ساطع شده طی واکنش‌های شیمیایی (لومینسانس شیمیایی مادون قرمز[۱]) موجب ساخت لیزرهای شیمیایی شد. واکنش زنجیری بین هیدروژن و کلر[۲] را بررسی کرد و نشان داد که اسید هیدروکلریک[۳] در دو حالت مجزا تشکیل می‌شود. جایزه نوبل شیمی ۱۹۸۶، به‌سبب توسعۀ دینامیک فرآیندهای مقدماتی شیمیایی[۴]، به او اعطا شد. او واکنش هیدروژن ـ کلر پولانی تشعشعات[۵] واکنش‌های شدیداً گرمازا[۶] (نشرکننده گرما[۷]) را مطالعه کرد و چگونگی توزیع انرژی آزاد‌شده در محصولات را دریافت. در واکنش کلر ـ هیدروژن، یک حالت از اسید هیدروکلریک را با برانگیختگی ارتعاشی[۸] و برانگیختگی چرخشی[۹] بالا و انرژی انتقالی پایین، و حالت دیگری را با انرژی چرخشی[۱۰] و انرژی ارتعاشی[۱۱] پایین و انرژی انتقالی[۱۲] بالا پیدا کرد. پولانی در برلین زاده شد. فرزند فیلسوف و شیمی‌فیزیک‌دان انگلیسی ـ مجارستانی، میشل پولانی[۱۳] بود. راه پدر را ادامه داد و شیمی را در دانشگاه منچستر انگلستان خواند. پس از آن، دوره‌ای را در شورای تحقیقات ملی[۱۴]، در اوتاوا[۱۵]ی کانادا، و نیز در پرینستون[۱۶] امریکا سپری کرد. در ۱۹۵۲، مدرک دکتری خود را گرفت و به دانشگاه تورنتو[۱۷]ی کانادا رفت. در ۱۹۶۲، استاد شیمی این دانشگاه شد.

لومینسانس شیمیایی مادون قرمز. پولانی تحقیقاتش را در زمینه دینامیک واکنش ادامه داد و مقالات متعددی دربارۀ خط مشی علوم، و نیز کنترل جنگ‌افزارها به‌چاپ رساند. تحقیقاتش در زمینۀ نشر نور مادون قرمز طی واکنش‌های شیمیایی (لومینسانس شیمیایی مادون قرمز) به کاسپار[۱۸] و پیمنتال[۱۹] کمک کرد تا در ۱۶۶۰، ساخت لیزرهای شیمیایی[۲۰] را به سرانجام برسانند. تدوین و توسعۀ اصول لیزر[۲۱] بر مبنای تحقیقات پولانی صورت گرفت.


  1. infrared chemical luminescence
  2. chlorine
  3. hydrochloric acid
  4. dynamics of chemical elementary processes
  5. radiation
  6. exothermic
  7. heat-emitting
  8. vibrational excitation
  9. rotational excitation
  10. rotational energy
  11. vibrational energy
  12. translational energy
  13. Michael Polanyi
  14. National Research Council
  15. Ottawa
  16. Princeton
  17. Toronto University
  18. Kaspar
  19. Pimental
  20. chemical lasers
  21. laser