پیمان های نابرابر
پیمان‌های نابرابر (unequal treaties)
رشته‌قراردادهایی در ۱۸۴۲ـ۱۸۵۸ که قدرت‌های غربی از طریق آن‌ها به امتیازهای دیپلماتیک و ارضی در چین و ژاپن دست یافتند (پیمان اِدو[۱]). سلسلۀ ناتوان چینگ[۲] (چین)، زیر فشار و ارعاب مجبور به امضای موافقت‌نامه‌هایی شد که به احداث بندرهای پیمانی انجامید. نارضایتی ملیّون از این پیمان‌ها به گسترش جنبش مشت‌زنان در ۱۹۰۰ دامن زد. نخستین پیمان نابرابر پیمان نانجینگ[۳] (۱۸۴۲) بود که در پایان جنگ اول تریاک به امضا رسید، و طبق آن چینی‌ها هنگ‌کنگ را به بریتانیا واگذاردند و پنج بندر پیمانی شانگهای، گوانگجو[۴] (کانتون)، شیامن (آموی)[۵] فوجو[۶] و نینگ‌بو[۷] را به روی تجارت خارجی گشودند. بنادر پیمانی دیگری نیز طبق پیمان تیانجین[۸] در ۱۸۵۸ گشوده شدند. همچنین، در نتیجۀ پیمان‌های کاناگاوا (۱۸۵۴) و ادو (۱۸۵۸)، امریکا پیمان‌های نابرابر را بر حکومت شوگونی توکوگاوا در ژاپن تحمیل کرد، ولی قدرت‌های غربی در ۱۸۹۹ مجبور شدند از امتیازهای ویژۀ خود در بنادر پیمانی در ژاپن صرف‌نظر کنند.