چرخ دنده
چرخ‌دنده (gear)
چرخ دندانه‌داری برای انتقال حرکت چرخشی محوری به محور دیگر. چرخ‌دنده‌ها به‌صورت جفتی یا زمانی که محورها در یک جهت می‌چرخند، یعنی به‌صورت سه‌تایی به‌کارمی‌روند. نسبت چرخ‌دنده، نسبت تعداد دندانه‌های دو چرخ، تعیین‌کنندۀ نسبت گشتاور است. نسبت گشتاور[۱] برابر است با نسبت نیروی چرخشی محور خروجی به نیروی چرخشی محور ورودی. نسبت سرعت زاویه‌ای دو محور با نسبت چرخ‌دنده تناسب معکوس دارد. در محورهای موازی، از چرخ‌دندۀ ساده[۲] استفاده میکنند که دندانه‌هایی صاف و موازی با طول محور دارد. دندانه‌های چرخ‌دندۀ مارپیچی[۳] در امتداد مارپیچ تراشیده می‌شوند. چرخ‌دندۀ مارپیچی دوتایی کارآمدترین چرخ‌دنده برای انتقال انرژی است. برای اتصال محورهای متقاطع از چرخ‌دندۀ مخروطی[۴] استفاده میکنند که دندانه‌هایی روی سطح مخروط ناقص دارد و این دندانه‌ها به‌تدریج باریک می‌شوند.