ژیژکا، یان (ح ۱۳۷۶ـ۱۴۲۴م)

ژیژْکا، یان (ح ۱۳۷۶ـ۱۴۲۴م)(Zizka, Jan)

فرماندۀ نظامی و قهرمان ملّی بوهم (چک). ارتش‌های پروتستان را در جنگ با شاه سیگیسموند، پادشاه آلمان، فرماندهی کرد و آنان را به پیروزی رساند. او در واقع بنیانگذار برخی تاکتیک‌های نظامی ازجمله توپخانۀ متحّرک بود که دو قرن بعد به‌کار گرفته شد. ژیژکا در دربار وِنسِسلاس چهارم، پادشاه بوهم، پرورش یافت و در کودکی یکی از چشمان خود را ازدست داد. او بیشتر عمر خود را به‌عنوان مزدور برای لهستان جنگید و پس از بازگشت به بوهم به یکی از پیروان جدی اصلاح‌طلب مذهبی یان هوس تبدیل شد. پس از مرگ ونسلاس (۱۴۱۰م) برادر ناتنی او، سیگیسموند، تلاش کرد تا تاج‌وتخت بوهم را به‌دست آورد، امّا مردم که می‌دانستند او به سرکوب پروتستان‌های پیرو یان هوس خواهد پرداخت، علیه او قیام کردند و ژیژکا فرماندهی نیروهای پروتستان را برعهده گرفت. او با نصب اَراده‌های توپ بر روی ارابه‌های زره‌پوش‌شدۀ زراعی، انقلابی در عرصۀ توپخانه متحرک به‌وجود آورد و از توپخانه، پیاده‌نظام و سواره‌نظام در قالب یگانی تاکتیکی استفاده کرد. او با بهره‌گیری از تاکتیک‌های نظامی خود و نیروهای برخوردار از احساسات میهن‌پرستانه و مذهبی، توانست ارتش سیگیسموند را در ‌۱۴۲۰م در نزدیکی پراگ شکست دهد. اندکی پس از این نبرد، ژیژکا بینایی چشم دیگر خود را نیز ازدست داد و سرانجام براثر ابتلا به طاعون در بوهم درگذشت.

 

---