کاباردین
کابارْدین
(نیز: قابارطای؛ قبارطی) قوم قفقازی، از گروه‌های قوم چرکس، موسوم به آدیغه. اکثر کاباردین‌ها در جمهوری کاباردینو ـ بالکار، در ناحیۀ مرکزی شمال قفقاز سکونت دارند و بعضی دیگر در ایالت خودمختار آدیغه به‌سر می‌برند. طبق آخرین سرشماری‌های دورۀ شوروی، جمعیت کاباردین‌های قفقاز، بیش از ۳۲۱هزار نفر بوده است. کاباردین‌ها، به‌استثنای گروه‌های مسیحی که در مزدوک از نواحی اوستیای شمالی سکونت دارند، همگی مسلمانند. کاباردین‌ها اعقاب آن دسته از مهاجران آدیغه یا چرکس‌ها هستند که در جریان مهاجرت تدریجی از حوزۀ رودخانۀ کوبان به حوزۀ رودخانۀ ترک، در طول قرون ۸ ـ ۹ق.۱۴ـ۱۵م، با آلان‌ها روبه‌رو شدند. از ترکیب و همگونی نسبی آنان، قوم کاباردین شکل گرفت. بسیاری از کاباردین‌ها در طول قرون ۹ـ۱۰ق/۱۵ـ۱۶م و بیشتر در ارتباط با تاتارهای کریمه مسلمان شدند، اما حملات غارتگرانۀ تاتارهای کریمه به کارباردین‌ها در طول قرن ۱۰ق/۱۶م، این مردم را به دولت روسیه سوق داد. اینان در ۹۶۴ق/۱۵۵۷م، از ایوان مخوف یاری خواستند و در حمایت روسیه قرار گرفتند. با این همه الحاق کاباردین‌ها به روسیه، دو قرن بعد و پس از پیروزی دولت روسیه بر دولت عثمانی و امضای پیمان کوچک قینارجه در ۱۱۸۸ق/۱۷۷۴م قطعی شد. دولت قاجار در جریان جنگ با روسیه، کوشش‌های مختصری برای جلب همکاری کاباردین‌ها به‌عمل آورد، اما این کوشش‌ها نتیجه‌ای نداشت. کاباردین‌ها از شیخ شامل و مبارزات مریدان داغستانی نیز برضد روسیه فاصله گرفتند. ارتش آلمان در ۱۹۴۲م جمهوری خودمختار کاباردین بالکار را برای شش ماه به اشغال خود درآورد. کاباردین‌ها برخلاف بالکارها، از همکاری با اشغالگران خودداری کردند و به این ترتیب از تبعید همگانی ۱۹۴۴م مصون ماندند.