کاخ های سعادت آباد

کاخ‌های سعادت‌آباد

یا هزارجریب کوچک، در اصفهان، در حاشیۀ جنوبی زاینده‌رود بین پل‌های الله‌وردی‌خان و خواجو بود. در دورۀ سلطنت شاه‌عباس دوم صفوی بنا شد. باغ و کاخ‌ها دو هکتار مساحت داشتند. پیش از آن محل سکونت زردشتی‌ها و به گبرستان معروف بود. شاه‌عباس برای احداث کاخ در آن محل، ساکنان آن را به محلۀ جلفا کوچ داد. روبه‌روی آن در شمال زاینده‌رود، باغ دریاچه قرار داشت و پل سعادت‌آباد با جویی، دو باغ را به یکدیگر مرتبط می‌کرد. کاخ‌های سعادت‌آباد از عمارت هفت‌دست (حرم‌خانه)، آینه‌خانه یا تالار آینه یا دیوان‌خانه و عمارت سه طبقۀ نمکدان یا کلاه‌‌فرنگی تشکیل می‌شد. عمارت هفت‌دست اتاق‌های متعدد و تودرتو با یک تالار مرکزی بود که با گچ‌بری‌های زراند‌ود و میناکاری تزیین شده بود. کف اتاق‌ها با سنگ مرمر شفاف سفید فرش شده بود و حوض‌هایی از سنگ مرمر و سماق داشت. تخت مرمر شاه‌عباس با هفت متر طول و سه متر عرض در این عمارت قرار داشت. در اوایل دورۀ قاجار عمارت هفت‌دست به پذیرایی و اقامت مقامات مهم خارجی اختصاص داشت. در غرب آن، یک عمارت هفت‌دست دیگر با نام دولت‌خانه برای فتحعلی‌شاه قاجار احداث شد که نیمه‌تمام ماند. فتحعلی‌شاه در عمارت هفت‌دست عباسی درگذشت. در دورۀ پهلوی قسمتی از زمین عمارت ویران هفت‌دست عباسی برای احداث کارخانۀ نساجی وطن و قسمتی برای احداث کارخانۀ باروت‌کوبی استفاده شد. بعضی از قسمت‌های نقاشی‌شدۀ عمارت هفت‌دست نگهداری می‌شود. تالار آینه ایوانی سراسر آینه با هجده ستون دوازده‌ متری آینه‌کاری شده داشت که جلو چند تالار دیگر واقع و روبه زاینده‌رود بود و تصویر ستون‌ها در آب رودخانه منعکس می‌شد. پایۀ چهار ستون وسط ایوان به‌شکل شیرهایی بود که از دهانشان آب به حوض وسط ایوان می‌ریخت. مراسم سلام عام شاه در تالار آینه برگزار می‌شد. در جنوب آینه‌خانه، کلاه‌فرنگی هشت‌ضلعی روباز قرار داشت که از سطح زمین بالاتر بنا شده بود و از شمال به رودخانه و از جنوب به کوه صفه مشرف بود. دورتادور آن فواره نصب شده بود و مکان هواخوری و تفریح بود. پس از آن عمارت کتابخانه قرار داشت. محمدشاه قاجار مدتی در عمارت کلاه‌فرنگی اقامت داشت. کاخ‌های سعادت‌آباد در اواخر دورۀ‌ قاجاریه به‌علت عدم رسیدگی ویران شد. خیابان کاخ سعادت‌آباد یادآور نام این بناهاست.