کاخ چهل ستون
| کاخ چهل‌ستون | |
|---|---|
| نام | کاخ چهل‌ستون |
| موقعیت | اصفهان |
| کاربری | کاخ |
| زمان ساخت | دورۀ صفوی |
کاخ چهل‌ستون
از کاخ‌های دورۀ صفوی که تا امروز باقی مانده است. کارشناسان معتقدند این کاخ طی دو یا سه مرحله توسعه یافته، و به‌صورت امروزی درآمده است. بعضی آن را از بناهای دورۀ شاه‌عباس اول، و صورت توسعه‌یافتۀ آن و بخشی از تزیینات آن را، از دورۀ شاه‌عباس دوم دانسته‌اند. عده‌ای دیگر ساختمان اولیۀ کاخ را نیز از آثار شاه‌عباس دوم می‌دانند؛ کتیبه‌ای بر نمای شرقی بنا، تاریخ ۱۰۵۷ق، مقارن با سلطنت این پادشاه، را دارد. کتیبۀ دیگری در بنا، مورخ ۱۱۱۸ق و مربوط به تعمیرات بنا در زمان شاه‌سلطان حسین صفوی است. کاخ چهل‌ستون در میانۀ باغی مستطیل‌شکل قرار دارد؛ استخر طویلی در مقابل ضلع شرقی، تا جلو ورودی باغ کشیده شده است. براساس توصیف کمپفر[۱]، مشابه همین استخر در ضلع غربی بنا نیز وجود داشته است. عناصر اصلی بنای کاخ عبارت‌اند از فضایی نیمه‌باز و ستون‌دار (ستاوند)، و تالاری مستطیل‌شکل در پشت آن. ستاوند از طریق دو شاه‌نشینِ پی‌درپی با فضای تالار مربوط می‌شود. تالار در سه ضلع دیگر خود، به ایوان‌هایی گشوده می‌شود، و چهار اتاق در چهار گوشه دارد. سقف ستاوند بر پایۀ بیست ستون چوبیِ تراش‌خورده، با سرستون مقرنس نشسته است. تعدد ستون‌های این ستاوند و تصویر آن‌ها در حوض مقابل، وجه تسمیۀ بناست. براساس توصیف جهانگردان، دیوارها و ستون‌های این ستاوند تزیینات آینه‌کاری داشته، که امروزه فقط بر سقف شاه‌نشین‌های آن باقی است. تالار، طاق‌های رسمی‌بندیِ نقاشی‌شدۀ زیبایی دارد. شش نقاشی دیواری بزرگ و نفیس از صحنه‌های جشن و جنگ، بر دیوارهای این فضا دیده می‌شود. در این میان، چهار نقاشی از آثار دورۀ صفوی، و دو نقاشی دیگر به پس از این دوره تعلق دارد. چهار نقاشی صفوی عبارت‌اند از مجلس پذیرایی شاه‌عباس اول از ولی‌محمدخان پادشاه ترکستان، مجلس پذیرایی شاه‌طهماسب اول از همایون پادشاه هندوستان، جنگ شاه‌عباس اول با ازبکان، و پذیرایی شاه‌عباس دوم از پادشاه ترکستان. دو نقاشی دیگر تصاویری‌اند از جنگ چالدران و جنگ کَرْنال. ۲۴ نگاره در زیر این نقاشی‌ها در دورتادور تالار، اخیراً مرمت و بازسازی شده‌اند.
- ↑ Kaempfer