کاظم بیگ، محمدعلی (رشت ۱۸۰۲ـ پترزبورگ ۱۸۷۰)
کاظم‌بیگ، محمدعلی (رشت ۱۸۰۲ـ پترزبورگ ۱۸۷۰)
خاورشناس ایرانی‌تبار روسی. نزد پدرش، که شیخ‌الاسلام در‌بند بود، و استادانی چون محمد بحرینی و عبدالعزیر خسیکجی درس خواند. درپی تبعید پدرش به سیبری، در ۱۸۲۱ به آستراخان (حاجی طرخان) رفت و، نزد مبلّغان مسیحی زبان انگلیسی آموخت، به آیین مسیح درآمد و اَلکساندر را به نام خود افزود. در ۱۸۳۱ در دانشگاه قازان به تدریس زبان و ادبیات فارسی، عربی و ترکی پرداخت و در ۱۸۴۴ رئیس دانشکدۀ زبان‌شناسی همان دانشگاه شد. از ۱۸۴۹، تا پایان زندگی‌اش رئیس گروه زبان فارسی و نیز رئیس دانشکدۀ خاورشناسی سن‌پترزبورگ بوده است. میرزا کاظم‌بیگ در ۱۸۵۱ به‌سبب تألیف کتاب دربندنامه (۱۳۸۲ش) از دربار ایران نشان شیر و خورشید گرفت. او را به‌اتفاق سنکوفسکی (۱۸۰۰ـ ۱۸۵۸)، پدر خاورشناسی روسیه می‌خوانند. از آثار اوست: باب و بابی‌ها؛ ترجمۀ گلستان سعدی به روسی (۱۸۳۰)، ادبیات فارسی پیش از اسلام؛ فرهنگ اساطیر فارسی، حماسۀ ایرانی؛ افسانه‌های کهن فارسی.