کافرستان
کافَرِستان
(نورستان کنونی) ناحیه‌ای کوهستانی در کوه‌های هندوکش، در شمال شرقی افغانستان. این ناحیه تا اواخر قرن ۱۹ تقریباً منزوی و از لحاظ سیاسی مستقل بود. ساکنان این ناحیه کیش چندخدایی و اعتقاد به ارواح خبیث داشتند و از همین‌رو مسلمانان آنان را کافر و سرزمینشان را کافرستان خواندند. سرانجام در ۱۸۹۶ دولت افغانستان بر این ناحیه مسلط شد، اسلام را در آن‌جا عرضه کرد و نام کافرستان را به نورستان تغییر داد. کافرستانی که برخی از مؤلفان اروپایی از آن یاد کرده‌اند و می‌توان آن را کافرستان بزرگ تعبیر کرد، دقیقاً با منطقۀ اسلامی بلور مطابقت دارد که تا بلتِستان در مرز کشمیر و تبت گسترده بود. در حدود‌العالم عنوان پادشاه خردسال وقت، که بومیان او را پسر خورشید می‌شمردند، بلورین‌شاه ذکر شده است. کافرستان به‌معنای محدود آن ناحیه‌ای است که در غرب به درۀ رود پنجشير، در شرق به کوه‌های حدفاصل کُنار و چیترال، در شمال به رودهای کافرستان و مِنجان و بدخشان و درۀ رودخانۀ کابل محدود می‌شود. افغان‌ها نواحی لَغمان و کُنار را کافرستان سفلا می‌خوانند. مردمان آن‌جا اصالتاً افغانی‌اند و زبانشان پشتو است. دسترس‌ناپذیری کوه‌های هندوکش آن‌جا را مأمن گروهی باستانی از هندو‌اروپاییان کرده بود که به شاخه‌های متمایزی از زبان‌های هندواروپایی موسوم به زبان‌های کافری سخن می‌گفتند. بیشتر اهالی کافرستان موی تیره دارند، اما شمار چشم‌آبی‌ها و موبورها نیز فراوان است. اینان خود را از اعقاب سپاهیان اسکندر مقدونی می‌دانند. این ناحیه در اوایل مسیحیت در قلمرو سلطنت کوشان و استان بودایی کاپیسا قرار گرفت و جنوب کافرستان بودایی شد. نخستین‌بار اسلام توسط صفاریان به اطراف کافرستان رسید و در عهد غزنویان گسترش یافت. تیمور در ۸۰۰ق به کافرستان غربی لشکر کشید اما مجبور به عقب‌نشینی شد. بابر نیز مدتی بر بخشی از آن‌جا دست یافت. اکبرشاه گورکانی هم سپاهی به فرماندهی برادر خود به جنوب غربی کافرستان فرستاد و استحکاماتی بنا کرد. از آن پس تا قرن ۱۹ نامی از آن‌جا در میان نیست و در این دوره است که توجه بریتانیا به ناحیۀ کافرستان به‌مثابۀ حایلی بین هند بریتانیا و امیرنشین افغانستان جلب شد. در ۱۸۹۳ طبق موافقت‌نامه‌ای بین دوراند و امیر عبدالرحمان خان، کافرستان خارج از قلمرو هندی بریتانیا قرار گرفت و امیر عبدالرحمان در ۱۸۹۵ کافرستان را در تحت حاکمیت افغانستان قرار داد. فیلم سینمایی «مردی که می‌خواست سلطان باشد»، دربارۀ کافرستان و باورها و آیین‌های مردم آن ناحیه ساخته شده است.