کبوتر (پرندگان)
کبوتر (پرندگان)(pigeon)
پرندۀ خانوادۀ کبوتر[۱]، راستۀ کبوترسانان[۲]. با چینه‌دان بزرگش مشخص می‌شود که در فصل تولیدمثل غده‌ای‌شکل می‌شود و مایعی شیر‌مانند، موسوم به شیر کبوتر[۳]، ترشح می‌کند. این مایع به هضم غذای جوجه‌ها کمک می‌کند. چندین گونه دارد و دارای گسترش جهانی است. گونه‌های برّ جدید (قارۀ امریکا)[۴] عبارت‌اند از کبوتر وحشی امریکایی[۵] که اغلب اوقات روی زمین زندگی می‌کند، و کبوترهای میوۀ[۶] استرالیا و نواحی مالِی[۷] که رنگ‌بندی زیبایی دارند. زمانی در امریکا میلیون‌ها Ectopistes migratorius وجود داشت، اما از ۱۹۱۴، این‌گونه منقرض شده است. یاکریم[۸] Streptopelia decaocto، بعد از آن‌که برای اولین‌بار در ۱۹۳۰ از آسیای مرکزی وارد اروپا شد، بسیار فراوان شد. این پرنده به رنگ خاکی است و طوقی سیاه، با لبۀ سفید در پشت سر، دارد. در نواحی شهری و حومه زندگی می‌کند. فاخته[۹] Columba oenas شبیه کبوتر چاهی است. کبوتر جنگلی[۱۰] Columba palumbus بسیار بزرگ‌تر است و لکه‌های سفیدی روی گردنش دارد. کبوتر نامه‌بر به سبب زائده‌ای بزرگ و گوشتی در اطراف چشم‌ها و در پایۀ منقارش شناسایی می‌شود. انواع دیگر کبوتر اهلی عبارت‌اند از پوتر[۱۱]، نانتایل[۱۲] و هومر. قمری اروپایی[۱۳] دارای خال‌هایی قهوه‌ای روی بال‌هایش است و دمی طویل و تیره دارد. اغلب روی زمین زندگی می‌کند.
کبوترهای اهلی. کبوترها انواع گوناگون اهلی دارند، ازجمله کبوتر شهری که از کبوتر چاهی[۱۴] Columba livia آسیایی‌ـ اروپایی مشتق شده است. همۀ قسمت‌های بدن برای ایجاد ویژگی‌های مشخص در نژادهای متفاوت تکامل یافته‌اند. فانتایل پوتر و کروپر[۱۵] قادر به باد کردن چینه‌دان یا لب‌هایشان‌اند. برخی گونه‌ها معلق‌زن، یا کبوترهایی درشت‌اند. اختلافات وسیعی نیز در پرها وجود دارد: پرهای آرخانگل[۱۶] دارای درخشندگی زیبایی است و پرهای گردن و سر ژاکوبن[۱۷] کاکل و یال بزرگی تشکیل می‌دهد. در بین نژادهای گوناگون، دامنۀ وسیع رنگ‌ها نیز یافت می‌شود. سکاندارون[۱۸] دارای منقاری طویل و خمیده است، جغد[۱۹] منقاری بسیار کوتاه و تنومند دارد، در کبوتر نامه‌بر، برجستگی گوشتی منقار و چشم بسیار توسعه یافته است.
گونۀ منقرض شده. در ۱۹۹۹، استخوان‌های کبوتری منقرض و عظیم‌الجثه، که قادر به پرواز نبود، در فیجی[۲۰] کشف شد. طول این کبوتر ۸۰ سانتی‌متر بوده، و دست کم ۲۸۰۰ سال قبل منقرض شده است. در ایران، در خانوادۀ کبوتر نُه گونه شناسایی شده است که عبارت‌اند از دو گونه کبوتر، دو گونه فاخته، چهار گونه قمری و یک گونه یاکریم.