کبک
کَبْک (partridge)
هر یک از انواع مرغ‌های زمین‌زی، با اندازۀ متوسط، از خانوادۀ قرقاول[۱]، راستۀ ماکیان‌سانان[۲]. این راسته شامل قرقاول[۳]، بلدرچین[۴]، و مرغ[۵] نیز می‌شود. کبک‌ها خیلی زود جفت می‌شوند. نرها، نظیر نرهای اغلب گونه‌های ماکیان، بسیار جنگجویند. لانه‌هایشان را به راحتی روی زمین، در مزارع، یا روی ردیف بوته‌های پرچین می‌سازند. در آن ده تا بیست تخم قهوه‌ای زیتونی می‌گذارند. ماده جوجه‌ها را از تخم بیرون می‌آورد. هنگام نشستن پرندۀ ماده روی تخم، پرنده نر از آن مراقبت می‌کند. جوجه‌ها اغلب از شفیرۀ مورچه، و در صورت نبود آن، از حشرات دیگر تغذیه می‌کنند. شفیره‌ها، مورچه‌ها، و حلزون‌های صدف‌دار و بی‌صدف بخش عمدۀ غذای پرندگان مسن‌تر را نیز تشکیل می‌دهند. کبک‌ها غلات و سایر دانه‌ها را نیز، در صورتی‌که در دسترس باشند، به‌فراوانی مصرف می‌کنند. جوجه‌ها چند ماه با والدین می‌مانند و تشکیل گروهی متشکل از حدود بیست پرنده می‌دهند. کبک‌ها صبح و عصر برای تهیۀ غذا در مزارع درو شده و در مراتع به جست‌وجو می‌پردازند، اما طی روز در هر مکانی که پوشش امنی یافت شود، خود را پنهان می‌کنند. دو گونۀ فراوان کبک در بریتانیا عبارت‌اند از کبک چیل[۶] Perdix perdix که سطح پشتی‌اش قهوه‌ای خال‌خالی است و نقاطی خاکستری روی سینه‌اش به چشم می‌خورد و لکه‌هایی بلوطی در جوانب دارد، و کبک فرانسوی[۷] Alcetoris rufa که با پاها، منقار و پلک‌های قرمزش شناسایی می‌شود. سطح پشتی‌اش به رنگ قهوه‌ای ساده، گردنش سفید و دارای حاشیه‌ای مشکی، و جوانبش به رنگ‌های بلوطی و سیاه است. بال‌های این پرنده گِرد و کوتاه‌اند. از ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۹، تعداد کبک‌های چیل در بریتانیا ۹۰درصد کاهش یافت. علت این امر افزایش استفاده از علف‌کش‌ها و آلودگی‌های انگلی بود. در ایران کبک چیل یافت می‌شود. کبکِ چیل، کبک دری، کبک معمولی، تیهو، دراج، جیرفتی، قرقاول، و بلدرچین خانوادۀ قرقاول را تشکیل می‌دهند. این کبک که از مواد گیاهی و حشرات تغذیه می‌کند. سن آفت گندم حشره‌ای است که در زمستان در حالت بلوغ زیربوته‌های مناطق مرتفع زندگی می‌کند و غذای مناسبی برای کبک است. از این رو کبک در کنترل این آفت نقش اساسی دارد.