کتیبه های دوره ساسانی
کتیبه‌های دورۀ ساسانی
کتیبه‌هایی مشتمل بر آثار حکاکی شده بر سنگ، پوست، سفال، فلز، پاپیروس، چوب، سنگ‌های قیمتی و مانند این‌ها. با دو نوع خط نوشته شدهاند: الف. خط پهلوی کتیبه‌ای یا خط پهلوی منفصل برای نگارش کتیبه‌های قدیم‌تر، مانند سنگ‌نوشته‌های ساسانی متعلق به قرون ۳ـ۴م؛ ب. خط تحریری یا متصل یا خط پهلوی کتابی برای نگارش کتیبه‌های بعدی که متأخرترین آن‌ها به قرن ۱۰م (۴ق) تعلق دارد. مهم‌ترین کتیبه‌های دورۀ ساسانی عبارت‌اند از کتیبه‌های دولتی فارسی میانه؛ کتیبه‌های خصوصی فارسی میانه؛ پاپیروس‌نوشته‌ها و پوست‌نوشته‌ها؛ سفال‌نوشته‌ها، مشتمل بر تعدادی سفال‌نوشته که از ورامین، قصر ابونصر (نزدیک شیراز)، و مکان‌هایی در جنوب جمهوری ترکمنستان به دست آمده و دربردارندۀ اسامی خاص، القاب، و واژه‌های مربوط به غلات و نوشیدنی‌ها است. این نوشته‌ها با مرکب و به خط پهلوی کتابی نوشته شده و متعلق به نیمۀ دوم قرون ۶ و ۷م است؛ سکه‌ها؛ مُهرها و مُهرواره‌ها؛ فلزنوشته‌ها، شامل نوشته‌هایی به خط پهلوی کتابی و گاه خط پهلوی کتیبه‌ای، بر تعدادی از جام‌های نقرۀ ساسانی مشتمل بر نام صاحب جام و پدر او. بیشتر این نوشته‌ها از دوره‌های متأخر (احتمالاً اوایل دورۀ اسلامی) است. این آثار از نظر ادبی اهمیت چندانی ندارند، اما به لحاظ تاریخی، اجتماعی و گاه دینی، و نیز از نظر زبان‌شناسی اهمیت بسیاری دارند. همۀ این آثار به زبان‌های گوناگون اروپایی و برخی به زبان فارسی ترجمه شدهاند.