کردی، زبان
کُردی، زبان
از زبان‌های هند و اروپایی، در گروه شمال غربی شاخۀ ایرانی از هندو ایرانی رایج در میان نزدیک به ۲۰میلیون کاربر ساکن در کشورهای ترکیه، ایران، عراق، سوریه، لبنان و ماورای قفقاز و به‌صورت مهاجر در افغانستان و آلمان. گویش‌های گوناگون کردی مجموعۀ زبانی یکپارچه‌ای را تشکیل می‌دهند که آن را از زبان‌های شمال غربی دیگر نظیر تالشی، گیلکی و سمنانی متمایز می‌کند. با این همه گویش‌های گوناگون کردی تفاوت‌هایی با هم دارند که به فاصلۀ جغرافیایی آن‌ها از همدیگر مربوط است. زبان کردی را می‌توان به ۳ گروه گویشی تقسیم کرد: الف. گروه شمالی که خود به ۲ زیرگروه غربی و شرقی تقسیم می‌شود. در گروه غربی، گویش‌های کرمانجی در شرق و جنوب شرقی ترکیه، در همسایگی مناطق کردنشن ایران و سوریه، رواج دارد. گویش‌های نزدیک به کرمانجی را می‌توان در شمال استان آذربایجان غربی شمال خراسان، منطقۀ عمارلو در استان گیلان، بلوچستان ایران و افغانستان مشاهده کرد. کرمانجی غربی دارای الفبای لاتینی شبیه الفبای ترکی است که در اوایل دهۀ ۱۹۳۰ تنظیم شده است. در گویش شرقی، می‌توان کردی رایج در ارمنستان، آذربایجان، گرجستان تا اندازه‌ای ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان را بررسی کرد. گویش نزدیک به آن بادینانی است که در شمال غربی عراق رواج دارد. ب ـ گروه مرکزی: گویش کردی شمال شرقی عراق که به آن سورانی می‌گویند؛ همچنین گویش کردستان ایران در جنوب آذربایجان غربی که کُردی و مکُری نامیده می‌شود و در قسمت جنوبی‌تر گویش سندای رواج دارد. گویش‌های کردی سورانی و سندای دارای ادبیات ویژۀ خود هستند و از الفبای عربی‌ـ‌فارسی با تغییراتی در آن استفاده می‌کنند. ج. گروه جنوبی: شامل گویش‌های ناهمگون مانند کرمانشاهی، سنجابی، کلهری، لکی، و لری (پیشکوه) است. در گویش‌های کردی ۳ مصوت کوتاه و ۵ مصوت بلند وجود دارد، اما طرز ادای آن‌ها در گویش‌های مختلف فرق دارد. در همۀ گویش‌های کردی علامت نکره حفظ شده است.