کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون
کَشْفُالظُّنون عَنْ اَسامیِالْکُتُب وَ الْفُنون
کتابی به عربی، در معرفی کتب عربی، فارسی و ترکی از حاجی خلیفه. این کتاب فهرستی تفصیلی است از کتابهای اسلامی، عمدتاً اهل تسنن، و شرح احوال مؤلفان آنها. در میان فهرستهایی که در عالم اسلام تدوین شده، این کتاب بهسبب جامعیت اطلاعات دربارۀ کتابها و مؤلفان از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این کتاب، علاوهبر معرفی آثار به ترجمههایی که از آن اثر به یکی از زبانهای فارسی و عربی و ترکی شده اشاره شده است. همچنین علوم و فنون رایج تعریف و توضیح داده شدهاند. کشفالظنون حاوی مشخصات ۱۵هزار کتاب و شرح احوال ۹۵۰۰ مؤلف است. کتابها براساس عنوان و بهترتیب الفبا تنظیم شدهاند و ذیل عنوان هر کتاب مشخصات و خلاصهای از موضوع آن آورده شده است. وصف دقیق هر علمی در جایی آورده شده که از حیث الفبایی ذکر آن علم میآید. همچنین ذیل هر علمی مشخصات تعدادی از امّهات آثار آن علم معرفی میشوند. کشفالظنون را گوستاو فلوگل به لاتین ترجمه و در هفت جلد در ۱۸۳۵ـ۱۸۵۸ در لندن و لایپزیگ منتشر کرد. هر صفحۀ ترجمه به دو قسمت مساوی تقسیم شده است. در قسمت بالا، متن عربی و، در قسمت پایین، ترجمۀ لاتینی آن چاپ شده است. چاپ افست این ترجمه، در ۱۹۶۴، در امریکا منتشر شد. بهسبب اهمیت این کتاب، بر آن ۹ ذیل نوشته شده که مهمترین آنها ایضاحالمکنون فی الذیل علی کشفالظنون است.