کعب بن زهیر
کَعْب بن زُهَیر ( ـ۲۶ق)
شاعر عرب دوره جاهلی و اوایل اسلام، از مخضرمین و پسر زُهیر بن ابی سُلمی از شاعران برجستۀ پیش از اسلام. کعب به‌سبب سرودن قصیدۀ معروف خود، که به قصیدۀ «بانت سعاد» شهرت فراوان دارد، خطاب به پیامبر اسلام (ص) و در عذرخواهی از تمسخر و هجو دین اسلام، مشهور شد. گویند، چون کعب قصیده‌اش را در مسجد مدینه خواند، حضرت او را بخشید و ردای خویشتن را به او داد. این قصیده در سه بخش نَسیب، رحیل و مدیح، در منقبت رسول خدا و طایفۀ قریش سروده شده و موضوع تفاسیر و تقالید فراوان قرار گرفته است. کسانی چون ابن‌هشام، عبدالقادر بغدادی، جلال‌الدین سیوطی، مجدالدین فیروزآبادی و خطیب تبریزی بر این قصیده شرح نوشته‌اند. قصیدۀ «بانت سعاد» به برخی زبان‌ها، ازجمله لاتینی، ایتالیایی و فرانسوی، ترجمه شده است. جذابیت این قصیده در علوّ سخن کعب، و آشتی سنت‌های اسلامی و پیش از اسلام است. دیگر اشعار زهیر نیز، به‌ویژه در تصویر و تجسم سفرهای بیابانی، اصالت دارد. دیوان کعب چاپ شده است.