کلات، شهر
| کلات، شهر | |
|---|---|
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | کلات |
| جمعیت | ۷,۱۷۸ نفر(۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | ۶۰۰کیلومتری شرق شمالی تهران و ۷۹کیلومتری شمال شرقی مشهد، در دامنۀ شمالی کوه‌های هزارمسجد و ۳کیلومتری شرق راه مشهد به ارچنگان و لطف‌آباد |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۱۰۰ متر |
کَلات، شهر
واقع در شمال استان خراسان رضوی و مرکز اداری شهرستان کلات و استان مذکور. با ارتفاع ۱,۱۰۰ متر، در منطقه‌ای کوهستانی، در ۶۰۰کیلومتری شرق شمالی تهران و ۷۹کیلومتری شمال شرقی مشهد، در دامنۀ شمالی کوه‌های هزارمسجد و ۳کیلومتری شرق راه مشهد به ارچنگان و لطف‌آباد قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل و خشک و جمعیت آن ۷,۱۷۸ نفر است (۱۳۸۵). قلعۀ طبیعی کلات، محوطه‌ای است بیضی‌شکل با طول شش فرسنگ (حدود ۳۵ کیلومتر) و پهنایی حدود ۴ فرسنگ (حدود ۲۵ کیلومتر) و اطراف این محوطه را کوه‌های بلندی فراگرفته که در شش محل، شکاف‌های عریضی به نام دربند در آن قرار دارد. دربند جنوب غربی را دربند ارغونشاه و دربند شمالی شرقی را دربند نفته می‌نامند. آبادی‌های کبودگنبد، ارغونشاه، قلعه‌زو، و آغداش در این قلعۀ طبیعی جای دارند. در دربند ارغونشاه دروازه‌ای از سنگ به عرض ۲۰ متر وجود داشته و سنگ‌نبشته‌ای در آن‌جا دیده می‌شود که حدود ۱۵ متر از سطح زمین بالاتر است. سنگ‌نبشتۀ مزبور دارای ۲۴ بیت شعر فارسی و ترکی است. امیرتیمور گورکان در اواخر قرن ۸ق، دژ طبیعی کلات را تصرف کرد و به استحکام آن فرمان داد و نادرشاه افشار نیز ساختمانی به نام عمارت‌خورشید در آن‌جا بنا نهاد که همچنان باقی است.