کمیته انقلاب اسلامی ایران

کمیتۀ انقلاب اسلامی ایران

کمیته انقلاب اسلامی ایران
نام فارسی	کمیته انقلاب اسلامی ایران
نوع کاربری	نهاد انتظامی
سال تاسیس	۲۲ بهمن ۱۳۵۷ش
موسس	به فرمان امام خمینی (ره)
روسا	آیت الله مهدوی کنی (سرپرست)
علت تاسیس / تشکیل	حفظ و نگهداری شهرها و صیانت از انقلاب
گروه مقاله	سازمان ها و نهادهای حکومتی

نهادی انتظامی زیر نظر وزارت کشور که در ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ش، به فرمان امام خمینی‌(ره) رسمیت یافت و با گسترش این نهاد، آیت‌الله مهدوی کنی به سرپرستی آن منصوب شد. با سقوط رژیم پهلوی و فروپاشی دستگاه‌های نظامی و انتظامی آن در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، به‌منظور حفظ و نگهداری شهرها و صیانت از انقلاب این نهاد تأسیس شد و کمیتۀ امام و بسیاری از مردمی که در حملۀ به پادگان‌ها مسلح شده بودند به آن پیوستند. چون نیروی نظامی و انتظامی منسجمی در کشور وجود نداشت عملاً همۀ وظایف آن نیروها به کمیتۀ انقلاب اسلامی واگذار شد و کمیته‌های انقلاب اسلامی در مساجد، مدارس و ادارات دولتی مستقر شدند. از نخستین فعالیت‌های کمیتۀ انقلاب اسلامی جمع‌آوری سلاح‌هایی بود که در جریان انقلاب به دست مردم افتاده بود. در آن زمان، تهران به‌لحاظ امنیتی به چهارده منطقه تقسیم شد که هر کمیتۀ منطقه‌ای شماری کمیتۀ فرعی و محلی را زیر نظر داشت و همۀ آن‌ها زیر نظر کمیتۀ مرکزی فعالیت می‌کردند. در آن دوره، وظایف امنیتی کمیتۀ انقلاب اسلامی عبارت بودند از ۱. خنثی‌کردن توطئه و فعالیت‌های عناصر ضد انقلاب و سران ساواک که در کشور باقی مانده بودند؛ ۲. دستگیری سران رژیم سابق در داخل کشور؛ ۳. دستگیری زندانیانِ گریخته از زندان؛ ۴. جمع‌آوری سلاح‌های در دست مردم؛ ۵. جلوگیری از قاچاق سلاح؛ ۶. توقیف اموال وابستگان به رژیم سابق؛ ۷. برقراری انتظامات و حفظ امنیت در شهرها؛ ۸. کشف جرایم و پیگرد مجرمان؛ ۹. مبارزه با فساد و فحشا و منکرات؛ ۱۰. مراقبت از وزارتخانه‌ها و ادارات؛ ۱۱. همکاری با سازمان‌های دولتی. با تشکیل و تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و در‌پی تسخیر سفارت امریکا کمیته‌ها در مبارزه و مقابله با توطئه‌های امریکا علیه انقلاب اسلامی (ازجمله واقعۀ طبس و کودتای نوژه) نقش مؤثری داشتند. در دولت رجایی، کمیته زیر نظر وزارت کشور قرار گرفت. در ۱۴ خرداد ۱۳۶۵، مجلس شورای اسلامی اساسنامۀ کمیتۀ انقلاب اسلامی را تصویب کرد، و کمیتۀ انقلاب اسلامی دارای تشکیلات فرماندهی کل و معاونت‌های تابعه، مانند معاونت طرح و برنامه و معاونت آموزش و معاونت پشتیبانی، شد. در ۲۷ تیر ۱۳۶۹، با تصویب مجلس شورای اسلامی، کمیتۀ انقلاب اسلامی همراه با شهربانی و ژاندارمری ادغام شدند و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت.