کوبله

کوبِلِه (Cybele)

کوبِلِه

(یا: آگدیستیس؛ سیبِل) در اسطوره‌های فریگیه، ایزدبانوی زمین و مادر اعظم خدایان. یونانیان آسیای صغیر او را با رئا همانند می‌دانستند؛ او از تیتانها و مادر زئوس بود. در ابتدا دوجنسیتی بود، اما خدایان او را اخته کردند. نانا، دختر سانگاریوس خدای رودها، از میوۀ‌ درخت‌ها حامله شد و آتيس همسر کوبله را به‌دنيا آورد. کوبله، که از بی‌وفایی او به خشم آمده بود، او را به مرض جنون دچار کرد. در این حال، آتیس خود را اخته کرد و براثر خون‌ریزی ناشی از آن جان سپرد. منشأ کوبله به دوران ماقبل تاریخ آسیای صغیر بازمی‌گردد. یونانیان و رومیان او را با نام‌هایی همچون آگدیستیس، دیندومنه و اسامی دیگری می‌شناختند که از پرستشگاه‌های اصلی او مشتق شده بودند. در قرن ۶پ‌م در بوئتیا (بوئس) او را می‌شناختند، اما تا ۲۰۰ سال بعد هنوز آوازه‌اش به آتیک نرسید. آتیک در مجاورت آن‌جا قرار داشت. دیری نگذشت که یونانیان او را با رئا همانند دانستند، اما گاهی او را بدون آتیس می‌پرستیدند. یونانیان سرانجام او را با گایا، الهۀ زمین، یا دِمِتِر، الهۀ کشاورزی، درآمیختند. درپی پیشگویی غیب‌گویان معبد کوبله، مبنی‌بر این‌که او رومیان را در جنگ‌های پونی علیه هانیبال سردار کارتاژی یاری خواهد داد، پرستش کوبله در روم از نقطه‌ای در پِسینوس، واقع در گالاتئا، در ۲۰۴پ‌م رواج یافت. در روم او را با ایزدبانوهای متعددی نظیر مایا، الهۀ بهار در نزد رومیان، اُپْس (در یونانی، رئا)، الهۀ باروری، تِلوس، الهۀ زمین و سِرِس، الهۀ غلات، همانند می‌دانست. برایش معبدی بر بلندی‌های پالاتین ساخته شد که نماد مقدس این الهه، شهاب‌سنگی که گمان می‌رفت هدیۀ آسمان است و تا پیش از آن زمان در پسینوس از آن نگهداری می‌شد، قرار داشت. جمعی متشکل از یک کاهن و کاهنۀ اعظم، و خادمان خواجۀ پرستشگاه (گالیها) بر مراسم پرستش کوبله نظارت داشتند. این آیین‌ها که با شادخواری، رقص‌های وجدآور، زنجیرزنی و خوداخته‌کردن برای کاهنان جوان همراه بود، تا شروع دوران امپراتوری برای شهروندان رومی ممنوع بود. مراسم سالانۀ این جشن ابتدا فقط در روز ۴ آوریل برگزار می‌شد، ولی از زمان سلطنت کلودیوس دو هفته (۱۵ تا ۲۷ مارس) طول می‌کشید. کوبله را غالباً سوار بر ارابه‌ای نمایش داده‌اند که دو شیر آن را می‌کشند؛ این شیرها همان عشاق او، آتالانتا و هیپومِنِس، و نشانۀ اقتدار او بر جانوران وحشی‌اند. کوبله تمثیل زمین و باروری آن است. او را در کنار انبوهی از میوه تصور می‌کنند.

 

---