کوزنتسک، حوضه
| کوزنتسک، حوضه | |
|---|---|
| کشور | روسیه |
| نام فارسی | حوضه کوزنتسک |
| نام لاتین | Kuznetsk Basin |
| موقعیت | جنوب سیبری |
| استان یا ایالت | کِمِرووا |
کوزْنِتْسْک، حوضۀ (Kuznetsk Basin)
(یا: کوزباس[۱]) حوضۀ زغال‌سنگ و ناحیۀ صنعتی در استان (ناحیه) کِمِرووا[۲] در جنوب سیبری[۳]، در فدراسیون روسیه[۴]. دومین منبع بزرگ زغال‌سنگ فدراسیون روسیه و یکی از بزرگ‌ترین منابع زغال‌سنگ جهان به‌شمار می‌رود. بین دو پوزۀ کوه[۵] ـ خط‌الرأس[۶] کوه سالائیر[۷] و کوزنتسکی آلتاو[۸] ـ واقع در بخش شمالی و شمال غربی کوه‌های آلتای[۹] ـ قرار گرفته است. رود توم[۱۰] در این حوضه جاری است. زغال‌سنگ در منطقه‌ا‌ی به مساحت ۲۶,۷۰۰ کیلومتر مربع یافت می‌شود و گاه ژرفای بعضی از معادن به ۱,۸۰۰ متر می‌رسد و کل ناحیۀ صنعتی حوضۀ کوزنتسک حدود ۷۰هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. مجموع ذخایر زغال‌سنگ آن را ۷۲۵ میلیارد تن برآورد کرده‌اند. سنگ آهن نیز از این ناحیه استخراج می‌شود. مهم‌ترین شهر آن نووکوزنتسک[۱۱] است. اقوام بومی از دوران پیش از تاریخ در معادن سنگ آهن حوضۀ کوزنتسک کار می‌کردند؛ نخستین کارگاه گدازش آهن روسیه در ۱۶۹۷ ساخته شد و عملیات ذوب سرب و نقره به میزان تجاری از دهۀ ۱۷۸۰ آغاز شد. ذخایر زغال‌سنگ در ۱۷۲۱ کشف و در ۱۸۲۷ برای نخستین بار از آن‌ها برای ذوب آهن استفاده شد. استخراج انبوه و صنعتی زغال‌سنگ از ۱۸۵۱ شروع شد و انگیزۀ بیشتری برای احداث راه‌آهن سراسری سیبری[۱۲] پدید آورد. توسعۀ بزرگ صنعتی از ۱۹۳۰ آغاز شد؛ کارخانه‌های بزرگ آهن و فولاد، روی، مواد شیمیایی، و نیروگاه‌ها در این زمان ساخته شدند. در جنگ جهانی دوم[۱۳]، کوزنتسک دومین پایگاه صنعتی کشور، پس از اورال[۱۴]، بود. صنایع قدیمی پیشرفت کرد و صنایع جدید، همچون ذوب آلومینیم و ساخت ابزار، گسترش یافت. پس از جنگ نیز ظرفیت صنعتی منطقه همچنان توسعه یافت.