گاو
گاو (cattle)
پستاندار بزرگ، نشخوارکننده، پنجه‌پهن و سُم‌دار از جنس بوس[۱]، خانوادۀ گاوسانان[۲] شامل گونه‌های وحشی گاو (یاک)، گور، گایال، بانتنگ و کوپری، و همچنین گونه‌های اهلی آن. گاومیش‌های آسیایی بوبالوس، گاومیش افریقایی سینسروس و گاومیش امریکایی باسین، واقعاً گاو محسوب نمی‌شوند، چراکه گاو را برای تولید گوشت یا شیر آن پرورش می‌دهند. گاو نخستین‌بار در خاورمیانه در دوران نوسنگی، حدود ۸۰۰۰پ‌م، اهلی شد. کشاورزان مهاجر عصر نوسنگی این حیوان را به اروپا آوردند. عمل تخمیر در معده چهارقسمتی به گاو اجازه می‌دهد که از علف، مهم‌ترین مادۀ غذایی‌اش، به‌خوبی استفاده کند. دو نوع گاو اهلی اصلی وجود دارند: نژادهای اروپایی، گونه‌های بوس تائوروس از نسل اوروکس، و نژادهای گوناگون زبو.
تخم‌کشی. بسیاری از کشورها با کمک توسعۀ علم ژنتیک، برنامه‌های تخم‌کشی گاو را در مقیاس وسیع، با هدف به حداکثر رساندن ویژگی‌های مهم اقتصادی، به‌ویژه در مورد گاوهای شیری، به اجرا گذاشته‌اند. تلقیح مصنوعی در قرن ۲۰ تأثیر چشمگیر در صنعت گاوداری داشته، و نیاز تولیدکنندگان کوچک را به نگهداری گاو نر از بین برده، و تعداد گاوهای جفت‌گیر با یک گاو نر را به شدت افزایش داده است. درنتیجه، نیاز به نگهداری گاوهای نر برای جفت‌گیری کاهش یافته است.
تولید شیر. زایش گوساله آغاز فرآیند تولید شیر است. گاو، برحسب نژاد و وضع زیست‌محیطی نخستین گوساله‌ها را بین دو تا سه‌سالگی می‌زاید، نژادهای کوچک‌تر مانند جرسی، خیلی زودتر از گاوهای بزرگ‌تر زاد و ولد میکند. تولید شیر به تغذیۀ خوب بستگی کامل دارد.
تولید گوشت. در کشورهای بزرگ تولیدکننده لبنیات مانند انگلستان، گوساله‌ها را چند روز پس از تولد کشتار می‌کنند. تعداد محدودی از گوساله‌ها را برای تولید گوشت مدت بیشتری نگهداری می‌کنند. گوساله‌های باقی مانده که به آن‌ها برای جایگزینی گاوهای شیری ـ که به پایان حیات مفید خود رسیده‌اند، نیاز نیست پرواربندی و برای تولید گوشت کشتار می‌شوند.
بیماری‌ها. مهم‌ترین بیماری گاو BSE یا جنون گاوی است که به دستگاه عصبی حمله میکند. بیماری‌های عفونی گاو نیز عبارت‌اند از سیاه‌زخم، پاو دهان، طاعون گاوی و سل. اختلال در شیمی بدن (بیماری سوخت و سازی) گاو شامل تب شیر، ناشی از کاهش کلسیم خون درنتیجه بارداری و شیردهی؛ کمبود منگنز خون[۳] به کتوسیس[۴]، افزایش کتون‌ها در خون در اوایل دورۀ شیردهی؛ نفخ، ناشی از خوردن بیش از اندازه علف تازه یا شبدر است. چند انگل، مانند کرمک و پشه چهچه، به گاو حمله می‌کنند و بیماری‌های انگلی ایجاد می‌کنند. عفونت قارچی نیز بیماری قارچی پوست است که با تماس انتقال می‌یابد.