گراند هتل
گراند هتل (تهران)
اولین هتل بین‌المللی در تهران. در اواخر دورۀ قاجار به‌همت یک مهاجر قفقازی به نام باقراُف در قسمتی از باغ و عمارت سیف‌الدوله (حاکم ملایر) و خواهر او شمس‌الدوله در خیابان لاله‌زار مقابل چاپخانۀ فاروس تأسیس شد. از تاریخ دقیق برپاشدن آن اطلاعی در دست نیست. عین‌السلطنه (قهرمان میرزا سالور) در روزنامۀ خاطرات خود در یادداشت‌های ۱۳۳۵ق/۱۲۹۶ش، چند بار از گراند هتل نام برده است. گراند هتل به سبک اروپایی اداره می‌شد و یک ارکستر قفقازی در آن برنامه اجرا می‌کرد. اروپاییان مقیم ایران و سیاستمداران، روزنامه‌نویسان و اشراف و رجال ایرانی مشتریان دایمی آن بودند. حکم تنها کلوب تهران را داشت و در سالن بزرگ آن، تئاتر، فیلم، کنسرت و بالماسکه نیز نمایش اجرا می‌شد. به‌همین سبب، به گراند سینما نیز شهرت داشت و عارف قزوینی، میرزاده عشقی و قمرالملوک وزیری در سالن گراند هتل تئاتر و کنسرت اجرا می‌کردند. قمرالملوک وزیری نخستین‌بار در گراند هتل در یک کنسرت بدون حجاب ظاهر شد. نخستین سازمان رسمی نمایشی ایران با نام کمدی ایران ماهی دوبار در سالن گراند هتل نمایش‌نامه اجرا می‌کرد و نخستین‌بار بانوان یهودی و ارمنی با بازی در نمایش‌نامه‌های آن وارد عرصۀ تئاتر شدند. در ۱۳۰۱ش، انجمن ایران جوان، نمایش جعفرخان از فرنگ آمده را در سالن گراند هتل بر صحنه برد که جنجالی در پی داشت. یکی دیگر از نمایش‌های مشهور گراند هتل، اپرا کمیکِ الهه نوشتۀ پری آقابابیان (آقابابایف) بود. در ۱۳۱۹ش در سالن گراند هتل تماشاخانۀ تهران (تئاتر دهقان بعدی) احداث شد. مدیر آن، احمد دهقان، در ۱۳۲۹ در دفتر کار خود در گراند هتل ترور شد. در آن دهه، دفتر حزب‌های اعتماد، ملت و وحدت ایران نیز در گراند هتل مستقر بود. گراند هتل تا اوایل دهۀ ۱۳۴۰ و تأسیس هتل هیلتون رونق داشت. امروزه محل آن به کارگاه‌های خیاطی و تریکوبافی تبدیل شده است.