گرایش

گرایش (tropism)

رشد جهت‌دار گیاه یا بخشی از گیاه در پاسخ به محرک خارجی مانند جاذبۀ زمین، نور، یا آب. اگر جهت حرکت به‌سمت محرک باشد، گرایش مثبت و اگر دور از محرک باشد، گرایش منفی است. درخصوص زمین‌گرایی (ژئوتروپیسم)، پاسخ گیاهان به جاذبۀ زمین باعث رشد به‌سمت پایین (زمین‌گرایی مثبت) و ساقه به‌سمت بالا (زمین‌گرایی منفی) می‌شود. نورگرایی (فتوتروپیسم) پاسخ به نور، آب‌گرایی (هیدروتروپیسم) پاسخ به آب، شیمی‌گرایی (کموتروپیسم) پاسخ به محرک شیمیایی، و بساوش‌گرایی (تیگموتروپیسم) یا هاپتوتروپیسم پاسخ به تماس فیزیکی است که در حالت اخیر، پیچک‌های گیاهان بالارونده را می‌توان مثال زد که در هنگام تماس با تکیه‌گاه حول آن می‌پیچند. حرکات گرایشی نتیجۀ سرعت رشد بیشتر در یک سمت از گیاه نسبت به‌سمت دیگر آن است. تفاوت گرایش با حرکت ناستیک (جنبش تنجشی) در این است که گرایش تحت تأثیر جهت محرک قرار می‌گیرد، در حالی‌که در حرکت ناستیک، حرکت بخشی از گیاه مستقل از تأثیر منبع خارجی است. نامتناسب‌بودن رشد بخش‌هایی از گیاه براثر فشار آماس (فشار تورژسانس) در بافت‌های یک سطح از آن بخش باعث پیچش یا خمیدگی به‌سمت داخل یا خارج خواهد شد. باز و بسته‌شدن گل لاله عباسی نمونۀ حرکت ناستیک در گیاه است.

 

---