گرگان، شهر
| گرگان، شهر | |
|---|---|
| استان | گلستان |
| شهرستان | گرگان |
| جمعیت | ۲۷۴,۴۳۸ نفر(۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | ۳۰۹کیلومتری شمال شرقی تهران، سر راه ساری به بجنورد و مشهد و انتهای خط آهن تهران گرگان، در کوه‌پایه‌های شمالی البرز شرقی |
| نوع اقلیم | معتدل مایل به گرم و نیمه‌مرطوب |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۶۰ متر |
گُرگان، شهر
واقع در استان گلستان، مرکز اداری شهرستان گرگان و استان مذکور (استرآباد سابق). با ارتفاع ۱۶۰ متر، در دشتی در ۳۰۹کیلومتری شمال شرقی تهران، سر راه ساری به بجنورد و مشهد و انتهای خط آهن تهران گرگان، در کوه‌پایه‌های شمالی البرز شرقی قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل مایل به گرم و نیمه‌مرطوب و جمعیت آن ۲۷۴,۴۳۸ نفر است (۱۳۸۵). گرگان شهری است قدیمی و به آن استراک یا استرک می‌گفتند. از شهرهای آباد روزگار هخامنشیان بود و به تصرف اسکندر مقدونی درآمد و سلوکی‌ها بر آن فرمانروایی داشتند. سپس به تصرف اعراب درآمد (۱۱۲ق) و مدتی بعد ایرانیان خود اختیار آن را در دست گرفتند. در جنگ‌های آل بویه و آل زیار ویران شد و متعاقب آن، در حملات مغولان و تیمور، به‌سختی، آسیب دید. با روی کار آمدن صفویان روبه امنیت و آبادانی نهاد و به دارالمؤمنین مشهور شد. ایل قاجار آن را به مرکزیت خود انتخاب کرد و به استرآباد موسوم شد و قاجاریان به آن توجه کردند. احداث راه‌آهن ماوراء خزر از موقعیت و اهمیت آن کاست و طبق مصوبات فرهنگستان در ۱۳۱۶ش، نام آن از استرآباد به گرگان تغییر یافت. بیشتر بناهای آن براثر هجوم اقوام وحشی و زمین‌لرزه ازبین رفته است و مسجد جمعه، مدرسۀ سردار، مدرسۀ سادات از بناهای قدیمی آن است. ویرانه‌های شهر قدیم جرجان در کنار شهر کنونی هنوز موجود است. تا ۱۳۷۵ش، جزئی از استان مازندران بود. با تأسیس استان گلستان به مرکزیت اداری استان مزبور تعیین شد.