گل، سرزمین
گُل، سرزمین (Gaul)
(یا: گالیا[۱]) سرزمین محل سکونت قوم گل‌ها[۲] در فرانسۀ امروزی و بخش‌هایی از بلژیک، غرب آلمان، و شمال ایتالیا. رومی‌ها در دورۀ جمهوریت این سرزمین را به دو ناحیۀ مجزا تقسیم کردند. گل سیزالپین[۳] (به‌معنی این سوی آلپ) و گل ترانسالپین[۴] (به‌معنی آن‌سوی آلپ). در قرن ۵پ‌م گل‌ها از درۀ رود راین[۵] به‌سمت سواحل دریای مدیترانه پیشروی کردند. در اواسط قرن ۴پ‌م قبایل مختلف گل در سرتاسر شمال ایتالیا مستقر شدند. آن بخش از ایتالیا که به‌تصرّف گل‌ها درآمد گل سیزالپین نام گرفت. در ۳۹۰پ‌م گل‌ها شهر رم را اشغال و تاراج کردند و همین امر انگیزه‌ای شد برای رومی‌ها تا سرزمین گل را اشغال کنند. آنان طی چندین جنگ قبایل اینسوبر[۶] را شکست دادند و میلان را تصرف کردند. در دومین جنگ پونیک[۷] هانیبال[۸]، سردار کارتاژی، با گل‌ها علیه رومی‌ها متحد شد، اما رومی‌ها پیروز شدند و بر منطقۀ گل سیزالپین استیلای کامل یافتند. پس از ۱۲۰پ‌م اتحاد رومی‌ها با آیدوئی‌ها[۹] علیه آلوبروگ‌ها[۱۰] و آرورنی‌ها[۱۱] باعث شد تا رومی‌ها کنترل سرتاسر درۀ رود رون[۱۲] را نیز در اختیار بگیرند. از ۵۰ـ۵۳پ‌م یولیوس سزار[۱۳] شورش گل‌ها به رهبری ورسن‌گتوریکس[۱۴] را سرکوب کرد. پس از اشغال مناطق مزبور هیچ چیز تغییر نمی‌کرد و هر کشور شهر قوانین و خودمختاری خاص خود را داشت؛ مالیاتی که از طرف سزار مقرر شده بود سنگین نبود و گل‌ها با رضایت در سواره‌نظام سزار خدمت می‌کردند. اما آزادی‌های اساسی ازبین رفته بود. در ۲۷پ‌م اوگوستوس قیصر[۱۵] گل سیزالپین را به ایتالیا منضم کرد. در قرن ۵پ‌م گل ترانسالپین تحت کنترل قبایل سلت درآمد. در اواخر قرن ۲پ‌م، رومی‌ها بر بخش بیشتری از منطقه استیلا یافتند. در همان زمان نیز قبایل ژرمن از رود راین عبور کردند و وارد سرزمین گل شدند. یولیوس سزار در جنگ‌های گالیایی[۱۶] (۵۸ـ۵۱پ‌م) ژرمن‌ها را به عقب راند و سرتاسر منطقۀ گل را تصرف کرد. در زمان حکومت رومی‌ها سرزمین گل به چندین ایالت تقسیم شد که قوانین و آداب و رسوم رومی‌ها را پذیرفتند. این سرزمین تا قرن ۵م تحت کنترل رومی‌ها بود و با سقوط امپراتوری روم به‌دست گوت‌ها[۱۷]، فرانک‌ها[۱۸]، و هون‌ها[۱۹] افتاد و آخرین پایگاه رومی‌ها در گل در ۴۸۶م تسلیم کلوویس اول[۲۰]، پادشاه فرانک‌ها، شد و امپراتوری جدید مروونژیان[۲۱] پدید آمد.