گل ـ من، موری (۱۹۲۹)
گِل ـ مَن، موری (۱۹۲۹)(Gell-Mann, Murray)
| موری گل ـ من Murray Gell-Mann | |
|---|---|
| زادروز |
نیویورک ۱۹۲۹م |
| ملیت | امریکایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در دانشگاه ییل و موسسه فناوری ماساچوست |
| شغل و تخصص اصلی | متخصص فیزیک نظری |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | جایزه نوبل فیزیک (۱۹۶۹) |
متخصص امریکایی فیزیک نظری. در ۱۹۶۴، نظریۀ کوارک[۱] را تدوین کرد. کوارک در این نظریه یکی از ذرات بنیادی[۲] سازندۀ ماده تلقی می‌شود. در ۱۹۶۹، به‌سبب تحقیق در زمینۀ ذرات بنیادی و برهم‌کنش آن‌ها به جایزۀ نوبل فیزیک دست یافت. در ۱۹۶۲، سامانه‌ای، با نام راه هشت‌گانه[۳]، برای رده‌بندی ذرات بنیادی عرضه کرد. در این سامانه، وجود اَبَرچندتایه[۴]ها یا گروه‌های ذرات هشت‌تایی به‌‌صورت اصل موضوعی پذیرفته می‌شود. مقدار اسپین ذرات گروه باهم مساوی است، ولی مقادیر بار، ایزوسپین (اسپین ایزوتوپی[۵])، جرم، و شگفتی[۶] آن‌ها باهم تفاوت دارد. این مدل وجود اَبَرچندتایه‌هایی با اندازه‌های گوناگون را نیز پیش‌بینی می‌کند. گِل‌ـ من در نیویورک زاده شد و در دانشگاه ییل[۷] و مؤسسۀ فناوری ماساچوست[۸] درس خواند. در ۱۹۵۶، استاد انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا[۹] شد. در ۱۹۵۳، عدد کوانتومی[۱۰] جدیدی را، با نام عدد شگفتی[۱۱]، مطرح کرد. با این عدد، قانون پایستگی شگفتی[۱۲] نیز مطرح شد. بنابه این قانون، در دو طرف معادله‌ای که برای توصیف برهم‌کنش‌های قوی[۱۳] یا الکترومغناطیسی[۱۴]، ولی نه برهم‌کنش ضعیف[۱۵]، نوشته می‌شود، شگفتیِ کل باید بایسته بماند. این امر در ۱۹۵۵ منجربه نظریۀ تولید وابسته[۱۶] در تولید ذرات شگفت[۱۷] شد. گِل‌ـ من این قواعد را برای مزون[۱۸]های گروهی، نوکلئون[۱۹]ها، شامل نوترون[۲۰]ها و پروتون[۲۱]ها، و هیپرون[۲۲]ها به‌کار برد و از این راه به پیش‌بینی‌های موفقیت‌آمیزی دست یافت.
- ↑ theory of quark
- ↑ elementary particles
- ↑ eight fold way
- ↑ super multiplet
- ↑ isotopic spin
- ↑ strangeness
- ↑ Yale
- ↑ Massachusetts Institute of Technology
- ↑ California Institute of Technology
- ↑ quantum number
- ↑ strangeness number
- ↑ law of conservation of strangeness
- ↑ strong interactions
- ↑ electromagnetic interaction
- ↑ weak interaction
- ↑ theory of associated production
- ↑ strange particles
- ↑ meson
- ↑ nucleon
- ↑ neutron
- ↑ proton
- ↑ hyperon