گواتی

نوعی موسیقی و مراسم آیینی در بلوچستان. معنای تحت‌الفظی گوات، باد یا هواست و گواتی به بیماری گفته می‌شود که گوات در جسم و روان او حلول کرده و تعادل روحی، و جسمی‌اش را برهم زده است. بلوچ‌ها معتقدند که نیروهای مرموز و پلیدی در روح و جسم افراد حلول می‌کند و موجب امراض روحی و جسمی گوناگون می‌شود. به اعتقاد آنان، فقط موسیقی قادر است این نیروها را از وجود بیمار بیرون کند. رقص و تحرکات یکنواخت بدن بخش جدایی‌ناپذیر این مراسم است. تکرار مداوم یک موتیو در موسیقی موجب می‌شود که خودآگاهی بیمار کاهش یابد، تا حدود خلسه پیش برود و در نهایت فرد را به‌مرحلۀ ناخودآگاهی هدایت کند. مراسم گواتی را خلیفۀ گواتی یا مادر گواتی (گواتیِ مات) رهبری می‌کند. مقام‌های موسیقی گواتی گوناگون‌اند و کاربرد آن‌ها با توجه به‌شدت و ضعف بیماری است. متن آوازها و ذکرهای گواتی در درجۀ اول حاوی مدحِ لعل شهباز قلندر و شیخ عبدالقادر گیلانی است. این مراسم معمولاً از سه تا هفت شب و هرشب یک تا چهار ساعت، بسته به نوع بیماری، ادامه می‌یابد. در مناطق گوناگون بلوچستان، سازهای گوناگون بلوچی در اجرای موسیقی گواتی به‌کار می‌رود.