گوگرد

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

گوگرد (sulphur)

گوگرد

عنصری غیرفلزی، زرد کم‌رنگ، شکننده، با نماد S ، عدد اتمی[۱] ۱۶، و جرم اتمی نسبی[۲] ۳۲.۰۶۴. به سه شکل آلوتروپی[۳] وجود دارد. دو شکل بلوری، که براساس آرایش اتم‌ها در بلور به‌صورت تک شیبی[۴] و لوزی‌شکل[۵] متبلور می‌شوند، و یک گونۀ بی‌شکل[۶]. در هوا با شعله آبی‌رنگ می‌سوزد و بوی خفه‌کننده‌ای تولید می‌کند. در آب نامحلول است، ولی در دی‌سولفید کربن[۷] محلول است. گوگرد عایق الکتریکی خوبی است. عمدتاً برای تولید اسید سولفوریک[۸] مصرف می‌شود و برای عمل‌آوردن سنگ فسفات[۹] و ساخت کودهای شیمیایی کاربرد دارد. در ساخت کاغذ، کبریت، و باروت، و وسایل آتش‌بازی به‌کار می‌رود و در وکانیزه‌کردن[۱۰] لاستیک، داروسازی، و ساخت حشره‌کش‌ها کاربرد دارد. در طبیعت به‌فراوانی در مناطق آتشفشانی یافت می‌شود. در حالت عنصری به‌صورت جامدی بلوری یافت می‌شود. از اجزای سازنده پروتئین‌هاست و از زمان‌های گذشته آن را می‌شناخته‌اند. سالانه ۲۰ تا ۵۰میلیون تن گوگرد از اقیانوس‌ها به‌شکل دی‌متیل سولفید (دی‌اِم‌اِس)[۱۱] وارد اتمسفر می‌شود که به هوای دریا بوی تازگی می‌دهد. دی‌اِم‌اِس از تجزیه نمکی حاصل می‌شود که نوعی جلبک دریایی‌ آن را برای حفظ تعادل اسمزی[۱۲]اش تولید می‌کند. (← اسمز). فعالیت‌های انسانی نیز سالانه حدود ۵۰ میلیون تن گوگرد آزاد می‌کند. وجود گوگرد در مواد معدنی گیاهان ضروری است. بنا به تحقیقات صورت‌گرفته در آلمان (۱۹۹۵)، کاهش انتشار گوگرد در اروپا باعث افزایش بیماری‌های ناشی از کمبود گوگرد در غلات و گیاهان دیگر، به‌خصوص در اعضای خانوادۀ براسیکا[۱۳]، و مخصوصاً در دانه‌های روغنی شده است.

 


  1. atomic number
  2. relative atomic
  3. allotropic form
  4. monoclinic
  5. rhombic
  6. amorphous
  7. carbon disulphide
  8. sulphuric acid
  9. phosphate
  10. volcanizing
  11. (dimethyl sulphide (DMS
  12. osmotic balance
  13. Brassica