یادگار زریر
یادگارِ زَریر
(یا: یادگار زریران) رسالۀ کوچکی به زبان و خط فارسی میانه (پهلوی) در شرح جنگ‌هایِ ایرانیان نوزردشتی با خیونان. این رساله را می‌توان در زمرۀ اشعار پهلوی به‌شمار آورد و در‌اصل منظومه‌ای به زبان پهلوی اشکانی (پارتی) با نثری آمیخته به نظم بوده است. واژه‌ها، ترکیبات و ساختارهای زبان پهلوی اشکانی به‌وضوح در متنِ فارسی میانه به‌چشم می‌خورد و حتی بازسازی شعری بخش‌هایی از آن امکان‌پذیر است. مطالب این رساله، که یکی از نخستین نمونه‌های سوگ نوشته در ادبیات ایرانی است، از متنی اوستایی گرفته شده است که امروز در دست نیست، اما بخش‌هایی از آن در کتاب هفتم دینکرد آمده است. بنابر متن رساله، هنگامی که گشتاسب (شاه حامی زردشت) و درباریان او دین مزدیسنی را می‌پذیرند، ارجاسب، شاه خیونان، از آن‌ها می‌خواهد که یا دینِ نو را رها کنند و یا آمادۀ کارزار شوند. ایرانیان خواستۀ ارجاسب را نمی‌پذیرند و جنگ آغاز می‌شود. در این جنگ، زریر، برادر گشتاسب و سپاه‌سالار او، به‌همراه ۲۲ تن از برادران و پسران گشتاسب کشته می‌شوند، اما در نهایت ایرانیان به‌کمک اسفندیار، پسر گشتاسب، به پیروزی می‌رسند. دقیقی شرح این جنگ‌ها را به نظم کشیده و فردوسی آن‌ها را عیناً نقل کرده است. این رساله به زبان فارسی ترجمه و چاپ شده است (۱۳۷۴).