چرداول، شهرستان
| چرداول، شهرستان | |
|---|---|
| استان | ایلام |
| بخش | مرکزی، آسمان‌آباد، شباب، و زاگرس |
| جمعیت | حدود 46,000نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی غربی ایران و شمال شرقی استان ایلام |
| نوع اقلیم | در ارتفاعات معتدل و نیمه‌خشک؛ در دره‌ها معتدل مایل به گرم و نیمه‌خشک |
| برخی بناها | آتشکدۀ چهارطاقی سرابله |
| نام لاتین | Chardavol |
| شهر ها و آبادی ها | سرابله، آسمان‌آباد، شباب و بلاوه |
چرداول، شهرستان (County) Chardavol
واقع در نواحی غربی ایران و شمال شرقی استان ایلام، به مرکزیت اداری شهر سرابله. واژۀ چرداول از طایفۀ کردزبان چهاردولی (چرداوری) اخذ شده است. در اولین تقسیمات کشوری معاصر، چرداول یکی از دهستان‌های شش‌گانۀ بخش شیروان چرداول شهرستان ایلام، و در تقسیمات و اصلاحات بعدی، تا اواسط سال 1359ش، یکی از بخش‌های شهرستان مذکور بوده است. در این سال با ایجاد شهرستان شیروان و چرداول، از شهرستان ایلام جدا شد. در دهۀ 1390ش طی دو مرحله تقسیمات کشوری در شهرستان شیروان و چرداول، بخش‌هایی از این شهرستان جدا و به شهرستان‌های تازه‌ای ارتقاء یافتند: در سال 1391ش با انتزاع بخش شیروان، شهرستان سیروان شکل گرفت؛ و در اواخر سال 1398ش با انتزاع بخش هلیلان، شهرستانی به نام هلیلان ایجاد شد.
شهرستان چرداول در حال حاضر متشکل است از 4 بخش، 7 دهستان و 4 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان هلسم[۱]، و به مرکزیت شهر سرابله[۲])، بخش آسمان‌آباد (مشتمل بر دهستان‌های آسمان‌آباد و کل‌کل[۳]، به مرکزیت شهر آسمان‌آباد)، بخش شباب[۴] (مشتمل بر دهستان‌های شباب و زنجیره، به مرکزیت شهر شباب)، و بخش زاگرس (مشتمل بر دهستان‌های بیجنوند[۵] و قلعه، به مرکزیت شهر بلاوه). آبادی‌های سرابله، آسمان‌آباد، شباب و بلاوه به ترتیب در سال‌های 1343، 1383 و 1392ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. بلاوه با 264نفر جمعیت، یکی از 10 شهر کم‌جمعیت ایران در سرشماری سال 1395ش بوده است. جمعیت شهرستان چرداول براساس جمعیت بخش‌های جدانشدۀ فعلی آن در سرشماری سال 1395ش، حدود 46,000نفر برآورد می‌شود. این شهرستان در نواحی غربی با شهرستان‌های ایوان و سیروان، در جنوب با استان لرستان، در شرق جنوبی با شهرستان هلیلان، و در سایر مناطق شرقی و شمالی با استان کرمانشاه محدود شده است.
بخشی از شهرستان چرداول را کوهستان زاگرس مرکزی با پوشش غالب درختان بلوط در بر گرفته است. اقلیم این شهرستان در ارتفاعات معتدل و در دره‌ها معتدل مایل به گرم و از نظر بارندگی جزو نواحی نیمه‌خشک است. مردم این شهرستان ترکیبی از اکثریت کرد و لک‌زبان‌ها و اقلیت لرها هستند. عمدۀ مردم چرداول شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و شغل بیشتر آنها کشاورزی و دامداری است. آب زراعی شهرستان از طریق رودخانه‌های دائمی و فصلی، چشمه و قنات و چاه تأمین می‌شود. مهم‌ترین رودخانه‌های شهرستان سیمره، چرداول و چناره‌اند. عسل، لبنیات، انواع غلات و حبوبات (خاصه گندم، جو و برنج)، کلزا، میوه‌های جالیزی و صیفی‌جات، انگور، سیب، گردو و فندق مهم‌ترین محصولات دامی و زراعی چرداول است.
برخی از آثار تاریخی شهرستان چرداول که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند: آتشکدۀ چهارطاقی سرابله مربوط به دورۀ ساسانیان در روستای موشکان[۶]؛ قبرستان و محوطۀ تنگ قیر مربوط به دورۀ اشکانیان، در بخش مرکزی، روستای سنگ سفید؛ مجموعۀ قلعه سام مربوط به دورۀ ساسانیان در بخش زاگرس، روستای چم‌بور فرخینوند[۷]؛ چهارطاقی طاق گاورین مربوط به دوره‌های ساسانی و سده‌های اولیۀ اسلامی در بخش مرکزی، دهستان شباب، روستای طاق گاورین[۸].