مانه، شهرستان

مانه، شهرستان
استان	خراسان شمالی
بخش	مرکزی، و شیرین‌سو
جمعیت	26,082نفر (1395ش)
موقعیت	شمال شرقی ایران و غربِ شمالی استان خراسان شمالی
نوع اقلیم	معتدلِ نسبتاً گرم و نیمه‌خشک
تولیدات و صنایع مهم	گندم، جو، کلزا، گوجه فرنگی، پیاز، هندوانه، پنبه و یونجه
نام لاتین	Maneh
شهر ها و آبادی های مهم	شهر پیش‌قلعه

مانه، شهرستان (County) Maneh

نقشۀ بخش‌های شهرستان مانه و سملقان، پیش از جدا شدن بخش مانه

واقع در شمال شرقی ایران و غربِ شمالی استان خراسان شمالی، با مرکزیت اداری شهر پیش‌قلعه. در تقسیمات کشوری معاصر و پس از ایجاد شهرستان بجنورد، تا قبل از تقسیمات کشوری ۱۳۸۲ش، در قالب مانه و سملقان از بخش‌های بجنورد، و پس از آن یکی از بخش‌های سه‌گانۀ شهرستان مانه و سملقان بود. در سال 1402ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت، ضمن اصلاحات و تغییراتی در تقسیمات داخلی شهرستان مانه و سملقان، بخش مانه از آن جدا شده و دو شهرستان با نام‌های مانه و سملقان ایجاد گردید. مانه هم‌ریشه با کلمات مان (به معنای خانه و اثاث خانه) و ماندن است. اگرچه این ناحیه، از دوره‌های اشکانی و ساسانی جزو قلمرو امپراتوری‌های ایران و محل تجمع جوامع روستایی بوده، اما در برخی نقاط شهرستان نشانه‌های سکونت جوامع انسانی از چندهزارسال پیش از میلاد هست.

شهرستان کنونی مانه متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان و 1 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌‌های اترک و عشق‌آباد، و شهر پیش‌قلعه، به مرکزیت روستای محمدآباد)، و بخش شیرین‌سو (مشتمل بر دهستان‌های شیرین‌سو و کهنه‌جلگه، به مرکزیت روستای خرتوت). روستای پیش‌قلعه در سال 1381ش به شهر تبدیل شده است. براساس جمعیت بخش‌ مانه در سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت مانه 26,082نفر بوده، که از این مقدار کمتر از 8درصد اهالی شهر پیش‌قلعه و حدود 92درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان مانه در شمال با شهرستان راز و جرگلان، در مناطق شمال شرقی و شرق و جنوب شرقی با شهرستان بجنورد، در جنوب با شهرستان سملقان، در غرب با شهرستان مراوه‌تپه (استان گلستان)، و در شمال غربی با کشور ترکمنستان محدود شده است.

اقلیم این شهرستان معتدلِ نسبتاً گرم و از نظر بارندگی جزو نواحی نیمه‌خشک است. رودخانۀ اترک به صورت جریان شرقی-غربی در سرتاسر اراضی شهرستان امتداد دارد و به همراه ریزابه‌های دیگر آن و چشمه‌سارها و چاه‌های پرشمار، آب کشاورزی مانه را تأمین می‌کند. در مجموع وجود منابع آب دائمی و خاک حاصلخیز، این شهرستان را به یکی از مناطق عمدۀ کشاورزی استان تبدیل کرده است. مهم‌ترین شغل مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و محصولات اصلی آنها که بخش مهمی از تولیدات کشاورزی استان است، شامل گندم، جو، کلزا، گوجه فرنگی، پیاز، هندوانه، پنبه، یونجه، و میوه‌هایی مانند هلو، گیلاس، زردآلو، انگور، شلیل، آلبالو، گلابی و سیب می‌شود. مردم این شهرستان ترکیبی از پیروان اهل سنت و شیعه و اقوامی چون لر، ترک، ترکمن، بلوچ، فارس، کرد کرمانجی و تات هستند.

---