ابوطیب طاهر بن عبدالله طبری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Abu-tayeb Tabari)
ابوطیب طاهر بن عبدالله طبری
زادروز آمل 348ق
درگذشت بغداد ۴۵0ق
محل زندگی ایران و عراق قدیم
ملیت ایرانی
شغل و تخصص اصلی فقیه
شغل و تخصص های دیگر قاضی
آثار جواب فی السماع و الغنا؛ روضه‏‌المنتهی فی مولد الامام الشافعی؛ التعلیقة‏‌ الکبری فی الفروع در فقه؛ شرح المختصر مزنی در فقه
گروه مقاله دین اسلام

ابوطیب طاهر بن عبدالله طبری (آمل 3۴8- بغداد ۴۵0ق) Abu-tayeb Tabari

(ابوطیب طاهر بن عبدالله بن طاهر، معروف به ابوطیب طبری) فقیه اصولی و قاضی ایرانی. در زادگاهش دانش آموخت و از ابوعلی زجاجی فقه را فراگرفت. از استادان دیگر وی ابوسعد اسماعیلی فرزند ابوبکر، ابوالقاسم ‏‌ابن‏‌کج و ابواحمد غطریفی بودند. در نیشابور چهار سال از ابوالحسن ماسرجسی و در اسفراین از ابواسحاق اسفراینی اصول فقه را آموخت. پس از آن به بغداد رفت و در مجلس درس عالمانی چون دارقطنی، ابوحامد اسفراینی، علی‏‌ بن‏‌ عمر سکری، ابن‏‌ عرفه و ابوالفرج معافی ‏‌بن ‏‌زکریا‏‌ ابن ‏‌‏‌طرارا حضور یافت. سپس در بغداد به تدریس روی آورد. ابواسحاق شیرازی، خطیب بغدادی، ابوعبدالله قزوینی، یعقوب‏ ‌بن‏‌ سلمان خازن شافعی و ابوالولید باجی از شاگردان طبری بودند. او در رواج مذهب شافعی در عراق نقش مؤثر داشت و با پیروان مذاهب دیگر ازجمله حنفیان (چون ابوالحسن طالقانی، قاضی بلخ و ابوالحسن قدوری) به مناظره می‏‌پرداخت؛ به همین سبب به شیخ عمید و یا شیخ عراق آوازه یافت. ابواسحاق شیرازی و دیگر علمای شافعی عراق هرگاه نام قاضی را بر زبان می‏‌آوردند مقصودشان قاضی ابوطیب طبری بود. او در فقه چندان آوازه یافت که گاه وی را از ابوحامد اسفراینی برتر می‏‌دانستند. ابوطیب پس از درگذشت ابوعبدالله صیمری حنفی ( - ۴0۵ق) در بغداد و در محلۀ کرخ ریاست قضا را به عهده گرفت و تا پایان زندگی‏‌اش با سلامت کامل به قضاوت و افتا سرگرم بود. افزون بر مسند قضاوت، تولیت دیوان رسایل را نیز عهده‏‌دار بود.

ابوطیب طبری در ادب نیز دستی داشت و مناظرات شعری وی با ابوالعلای معری و نیز اشعار دیگری از او به جای مانده است. او فتوا داد که جلال‏‌الدوله دیلمی می‏‌تواند برای خود لقب شاهنشاه برگزیند. ابوزكريا محيی‌الدين يحيى بن شرف النووی در کتاب مجموع شرح‏‌المهذب نظرات طبری را دربارۀ مباحث فقهی و قضا آورده است. چون درگذشت، پیکرش را در جانب غربی بغداد کنار آرامگاه احمد بن ‏‌حنبل در باب‏‌الحرب به خاک سپردند. ابومحمد دوغ‌آبادی اشعاری در سوگ او سروده است.


برخی از آثار

  • جواب فی السماع و الغنا، که نسخه‏‌ای از آن در کتابخانۀ رباط نگه‏‌داری می‏‌شود
  • روضه‏‌المنتهی فی مولد الامام الشافعی، که در پایان کتاب به شرح زندگانی برخی از علمای شافعی پرداخته و گویا ابواسحاق شیرازی در نوشتن کتاب خود به نام طبقات‏‌الفقها از این اثر بهره برده است. نسخه‏‌ای از آن در آنکارا نگه‏‌داری می‏‌شود
  • التعلیقة‏‌ الکبری فی الفروع در فقه، در ده جلد که نسخۀ خطی بخش‏‌هایی از آن در کتابخانۀ توپکاپی استانبول نگه‏‌داری می‏‌شود
  • شرح المختصر مزنی در فقه، که نسخه‏‌ای از این کتاب در کتابخانه‏‌های مصر و ترکیه موجود است
  • شرحی بر الفروع ابوبکر‏‌ابن‏‌حداد مصری
  • المجرد
  • المنهاج