ادراک نفسانی
(تغییرمسیر از Apperception)
اِدراک نفسانی (apperception)
(یا: ادراکِ‌درونی) این اصطلاح را نخست گوتفرید لایب‌نیتس[۱] برای دلالت بر روندی به‌کار برد که در آن ذهن «ادراکات» حواس را به معرفتی آگاهانه تبدیل می‌کند. ایمانوئل کانت[۲] از وحدت استعلایی و ترکیبی ادراک نفسانی سخن می‌گوید؛ اولی برابر است با خودآگاهی، یعنی همان چیزی که بر مجموعه‌ای از تجربه‌ها معنا می‌بخشد که همگی به یک «من» یا «خودِ» تجربه‌کننده تعلق دارند؛ دومی برابر است با روندی که در آن «من» ادراکاتش را با هم ترکیب می‌کند. یوهان هربارت[۳] (۱۸۴۱ـ۱۷۷۶)، این مفهوم را در نظریۀ شناخت خود به‌کار برد و آن را روندی دانست که در چیزهایی که به ذهن عرضه می‌شوند نظمی سامان‌مند ایجاد می‌کنند. کل فعالیت آموختن بر همین روند استوار است و هربارت بر این پایه روان‌شناسی آموزش خود را بسط داد.