باز (شیمی)

باز (شیمی)(base)
در شیمی، مادۀ پذیرای پروتون (یون هیدروژن). بازها ممکن است یون منفی داشته باشند، مانند یون هیدروکسید (OH^-) که قوی‌ترین بازها است، یا مانند آمونیاک (NH_۳) مولکول خنثی باشند (نیز ← اسید). آمونیاک باز ضعیفی است، زیرا فقط تعدادی از مولکول‌های آن پروتون می‌پذیرند.

OH^- + H⁺ (aq) → H_۲O (l)

NH^-_۳ + H_۲O → NH⁺_۴ + OH

به بازهایی که در آب حل می‌شوند قلیا می‌گویند. بازهای معدنی معمولاً اکسید یا هیدروکسیدفلزات‌اند که با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و تولید نمک و آب می‌کنند. بسیاری از کربنات‌ها نیز با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند. (نگاه کنید به جدول)

فرمول شیمیایی و برخی از کاربردهای چند اسید و باز
اسید	فرمول	برخی ویژگی ها و کاربردها
کربنیک اسید	H2CO 3	از حل‌شدن گاز در آب به‌وجود می‌آید. گازدار و در آب باران یافت می‌شود.
هیدروکلریک اسید	HCL	معروف به جوهر نمک. محلول رقیق آن در تمیزکردن دستشویی و بازکردن مجرای فاضلاب مصرف می‌شود.
نیتریک اسید	HNO3	معروف به جوهر شوره. در ساختن کودهای نیتروژن‌دار، رنگ‌ها و مواد منفجره مانند TNT کاربرد دارد.
فسفریک اسید	H3PO 4	در ساختن کودهای فسفردار و مواد شوینده کاربرد دارد.
سولفوریک اسید	H2SO4	معروف به جوهر گوگرد. محلول رقیق آن در باتری خودروها به‌کار می‌رود.
باز	فرمول	برخی ویژگی ها و کاربردها
سدیم هیدروکسید	NaOH	معروف به سود سوزآور. ترکیب آن با چربی‌های حیوانی، صابون معمولی را پدید می‌آورد. برای بازکردن مجرای فاضلاب، در تولید ابریشم مصنوعی و خمیر کاغذ به‌کار می‌رود.
پتاسیم هیدروکسید	KOH	معروف به پتاس سوزآور. در ساختن صابون مایع و باکتری‌های قلیایی (آلکالین) کاربرد دارد.
کلسیم هیدروکسید	Ca(OH)2	از ریختن آب بر آهک به‌دست می‌آید. در ساختن ملات سیمان و تهیۀ خمیر کاغذ کاربرد دارد.
منیزیوم هیدروکسید	Mg(OH)4	ماده‌ای اصلی شیر منیزی معروف به ضد اسید که برای خنثی‌کردن اسید معده به‌کار می‌رود.